Elazığ Sivrice Hazar Gölü'nde bulunan ve halk arasında "Batık Şehir" adıyla bilinen tarihi yerleşim alanının UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'ne dahil edilmesi hedefleniyor.
Hazar Gölü'nde suyun 1830'lu yıllardan itibaren yükselmesiyle su altında kalan ancak gölün güneybatısında "Kilise Adası" olarak adlandırılan noktadan bir kısmı görülen "Batık Şehir" kalıntılarıyla ilgi çekiyor.
Su altı arkeolojik kazı yapılamıyor
Sivrice Belediyesi, alanın Dünya Miras Geçici Listesi'ne kabulü için geçen yıl UNESCO'ya yapılan başvurunun olumlu sonuçlanmasını bekliyor.
Batır Şehir'de bugüne kadar yapılan kısıtlı su altı araştırmalarında 11. yüzyıla ait kalıntıların yoğunlukta olduğu anlaşılıyor. Ancak çevresindeki arkeolojik buluntulardan 4 bin yıl öncesine ait izler barındırdığı da tahmin ediliyor. UNESCO'nun tescillemesiyle Batık Şehir'in dalış turizmi açısından cazibe merkezi haline gelmesi bekleniyor.
Yöre halkının çeşitli efsanelerine de konu Batık Şehir, su altı arkeolojik kazı yapılamaması nedeniyle ilk yerleşim tarihi belirlenemediği için gizemini koruyor.
"Ciddi anlamda bir tarihi barındırdığına inanıyoruz"
Sivrice Belediye Başkanı Ebubekir Irmak, jeolojik dönemlerde tektonik çökme sonucu oluşan Hazar Gölü'nün doğal güzelliklerinin yanı sıra mavi örtüsünün altında bulanan ve "Batık Şehir"in çok önemli tarihi bir zenginliği de barındırdığını belirtti.
Irmak, gölün güneybatısındaki "Kilise Adası"ndan kalıntıları çıplak gözle görülebilen Batık Şehir ile ilgili şöyle konuştu:
"Burada ciddi anlamında tarihi kalıntılar var. Belediye olarak bunun gün yüzüne çıkarılmasını istiyoruz. Asırlar boyu süren bir yaşamın olduğunu görüyoruz ve bunu çok önemsiyoruz. Dünya literatürüne girebilecek olayların yaşandığı bir yerleşim alanı olduğuna inanıyoruz. Burası bir medeniyete ev sahipliği yapmış sonuçta, ciddi anlamda bir tarihi barındırdığına inanıyoruz."
UNESCO su altı arkeolojik araştırmaların önünü açacak
Yerleşim alanının su altında kalmasından dolayı bugüne kadar tarihiyle alakalı kapsamlı bir arkeolojik araştırma yapılamadığını vurgulayan Irmak, bu nedenle bölgeyi tarihte ilk olarak kimlerin yerleşim alanı olarak kullanıldığını gizemini koruduğunu anlattı.
Irmak, Batık Şehir ile ilgili bilgilerin yapılacak bir su altı arkeolojik araştırmayla gün yüzüne çıkarılmasını arzu ettiklerini belirterek şunları söyledi:
"Buradaki yaşamın bir an önce gün yüzüne çıkarılmasını istiyoruz. Geçen yıl aralık ayı sonunda Batık Şehir'in UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'ne dahil edilmesi için başvurumuzu yaptık. İnşallah buradan olumlu bir sonuç alırsak bölgeyi sadece Türkiye'ye değil dünyaya tanıtmış olacağız. Bu gelişme burada yapılabilecek su altı arkeolojik araştırmalarının da önünü açacak."
Su altında birçok kalıntı var
Kendisinin de geçen yıl bölgede dalış yaptığını, su altında gördüğü kilise kalıntılarının, kale surlarının, çanak, çömlek ve sırlı tabak parçalarının, yonca ağızlı sofra amforalarının Selçuklu, Bizans ve Osmanlı döneminden kalma izler barındırdığını vurgulayan Irmak, tarihi yerleşimin su altı turizmi açısından önemli bir potansiyele sahip olduğunu anlattı.
Irmak, Batık Şehir'in UNESCO'ya yapılan başvurunun kabul edilmesiyle su altı turizmine kazandırılması için projeler geliştireceklerini söyledi.
Yazılı kaynaklardan bazı bilgilere ulaşıldı
Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ahmet Aksın da, yazılı kaynaklardan Batık Şehir'in yakın tarihi ile ilgili bazı bilgilere ulaşabildiklerini belirtti.
Bölgeyle alakalı olarak Selçuklu döneminde yaşamış Ermeni asıllı yazar Urfalı Mateos'un Vekayiname adlı eserinde buradan bahsettiğini açıklayan Aksın, şöyle konuştu:
"Bizans döneminde burada küçük bir kale yapısının olduğunu biliyoruz. Hristiyanlıktan sonra burada bir manastır inşa edildiğini de biliyoruz. Bununla ilgili önemli bir bilgiyi Urfalı Mateos'un eserinde görmekteyiz. Buranın Hristiyanlık inancında önemli bir kutsal mekan olduğundan bahsediyor ve burayı 'Dzok' diye adlandırıyor. 1025 yılındaki bu bilgiyi ilk o veriyor. Tabii Selçuklu döneminde Hristiyanların kutsallık atfettiği bu manastır önemi kuruyor ve manastırın etrafında bir yerleşim ortaya çıkıyor. Osmanlı döneminden kalan kaynaklardan daha fazla bilgiyi öğrenebiliyoruz."
Evliya Çelebi de anlatıyor
Aksın, 1608 yılında ise bölgeyi ziyaret eden Polonyalı Simeon'un Seyehatnamesi'nde bölgenin anlatıldığını belirterek, şunları söyledi:
"Polonyalı Simeon o dönemde artık bir kısmı suların altında kalmış mevkide kendisinin de kayıkla Kilise Adası'na giderek ibadet ettiğini ve orada bulunan kutsal bir haçı kendisine gösterdiklerinden bahsediyor. Osmanlı döneminde yine burada bir yerleşim olduğunu ve devam ettiğini görüyoruz. Kilise Adası'nın en tepesinde manastır bulunuyor ve aşağıya doğru evler yer alıyor. Sular 1800'lü yılların başına kadar fazla yükselmiyor. 1830'lu yıllara gelindiğinde sular olağanüstü bir şekilde hızla yükseliyor artık evlerde su altında kalmaya başladığı için kıyıda yeni evler inşa edip buralara taşınıyorlar."
Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde de yöreye ait bilgilerin yer aldığını anlatan Aksın, "O da bölgedeki kilisenin Hristiyanlık inancı açısından önemli bir kilise olduğundan bahsediyor" dedi.
Aksın, gölün daha alt tabakalarında bugüne kadar bir araştırma yapılamadığından bahsetti ancak yapılması halinde, Batık Şehir'in tarihiyle ilgili daha gizemli noktaların gün yüzüne çıkacağını düşündüğünü söyledi.
Kaynak: AA
13.1ºC
Ankara
