Yıl 1978...
Akivades (kum midyesi) toplayıcılığı, o zamanlar için yeni bir iş ve ticaret olanağı sağlıyordu.
TRT'nin o dönemki muhabiri, akivades toplayıcılığını şu sözlerle anlattı:
"Akivades ülkemizde daha 10-15 yıl öncesine kadar ekonomik önemi olmayan bir canlı olmasına rağmen, günümüzde ihraç durumu çok artmış bir canlıdır."
7-8 sene barakada yaşadı
67 yaşındaki Abdullah Ceyhan, kum midyesini ilk defa bir ticaret unsuru olarak gören kişi. 1974’te ailesini memleketinde bırakarak Erzurum’dan İzmir’e gitti. Çalışması gerekiyordu.
İlk zamanlar hamallık yaptı. Daha sonra, şimdi Konak Pier’in bulunduğu yerdeki balık haline gitti ve orada işe başladı. Ceyhan, gurbette 7 sene tek başına yaşadı.
"7-8 sene barakada kaldım. Mahalleli bana ekmek, yemek getirdi. Neyim varsa burada kazandım."
Binin üzerinde insana çalışma imkanı sağladı
Ceyhan’ın işleri gayet iyi gidiyordu. İlerleyince de Avrupa’ya açıldı, binin üzerinde insana çalışma imkanı sağladı.
İzmir Körfezi’nin hazine olduğundan bahseden Ceyhan, o dönemde kum midyesinin kilosunun 20 lira olduğunu söyledi.
“En kötüsü 10 kilo çıkarıyordu tek seferde. Bazen 50 kilo çıkaran bile oluyordu.”
12 yıl boyunca midyelerin temizliği için tahlillerini kendi cebinden vererek yaptırdı. 8 kilo kum midyesini her çarşamba laboratuvara götürdü. 4 hafta temiz çıkarsa işine devam etti ancak yoruldu. İşin hem maddi hem manevi yükünden... O bırakınca da kimse midyenin tahlilini yaptırmadı.
Midye toplayıcılığı o yıllardaki yöntemlerle yapılmıyor
Yanında su ürünleri uzmanlarının yetiştiğini söyleyen Ceyhan, TRT’nin 1978 yılında kendisiyle röportaj yaptığını anlattı.
“TRT, kadınların çalıştığı bir yere gitmiş Bostanlı tarafında. Kadınlara ‘Ne yapıyorsunuz?’ diye sormuşlar. Onlar da ‘Kum midyesi çıkarıyoruz, Abdullah’a götürüyoruz’ demişler. Sonra da beni buldular, röportaj yaptık. O zaman başka kanal yoktu.”
Bugün artık midye toplayıcılığı o yıllardaki yöntemlerle yapılmıyor. Yasal düzenlemeler nedeniyle hemen her iş gibi midye toplayıcılığı da belirli kurallara bağlandı. Abdullah Ceyhan da bu düzenlemelerden etkilendi. Artık emeklilik günlerini yaşıyor.
“Devlet bugün faaliyete sokulmasını söylese yaparım” diyen Ceyhan, midyenin 10 santimetre kumun altında olduğunu söyledi.
"Bu işin en yoğun olduğu dönemleri hatırlıyorum"
Abdullah Ceyhan’ın oğlu Nimet Ceyhan ise, 1986 yılında babasının yanına ortaokulu okumak için gittiğini anlattı. Okul dışında babasıyla zaman geçirdiğini söyleyen Ceyhan, şöyle konuştu:
“Liseyi bitirdikten sonra babamla çalışmaya başladım sürekli. Bu işin en yoğun olduğu dönemleri hatırlıyorum. Yaklaşık 500-600 kişinin incir altında bahçeler arasında barakalarda kalarak çalıştığı dönemleri çok iyi biliyorum. Günde 5 ton, 6 ton kum midyesi arabalara yüklenip, Çanakkale’deki ihracatçı fabrikalara gidiyordu. Çok iyi çalışma vardı.”
Kum midyesi toplayıcılığı nedir?
Kum midyesi, kimyasal ve organik kirliliğin olmadığı temiz sahalardan toplanıyor.
Büyüme ve gelişmeleri içinse akıntı şiddetinin, deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluğunun uygun seviyede olması gerekiyor.
Akıntı şiddetinin fazlalığı zemindeki kumları süpüreceğinden kum midyelerinin yaşamalarını engelleyebiliyor.
Kumlu ve çamurlu zemin üzerinde gömülü olarak yaşadıklarından, besinlerini su içindeki plankton ve organik maddelerin akıntılar vasıtasıyla taşınmasıyla sağlıyor.
Haber: Gülçin Sakarya
Kamera: İsmail Hakkı Dostoğlu, Özgür Kurşun
Kurgu: Bertuğ Ulukan
17.9ºC
Ankara
