Geride kalan yılda, BioNTech tarafından üretilen COVID-19 aşısı, dünyada kullanıma giren ilk m-RNA tabanlı aşı olarak tarihe geçti.
Almanya'da Mainz Üniversitesinde deneysel onkoloji uzmanı Prof. Dr. Uğur Şahin ve aynı üniversitede görevli Dr. Özlem Türeci tarafından geliştirilen aşı için gerekli olan m-RNA, BioNTech Laboratuvarlarında üretildi.
Aşının bu kadar çabuk üretilmesi, Çinli araştırmacıların virüsün moleküler yapısını belirleyip dünyadaki tüm bilim insanlarına hemen duyurması sayesinde gerçekleşti.
m-RNA tabanlı aşı nasıl işliyor?
BioNTech, virüsün dışındaki membran üzerinde bulunan ve "spike protein" denilen protein uzantılarının moleküler yapısı açıklanınca, o protein uzantılarının üretilmesi için gereken mesajı taşıyan m-RNA'ları laboratuvarda üretti.
Üretilen m-RNA'lar lipidle kaplanarak aşı haline getirildi. Aşı ile vücuda giren m-RNA'lar insan hücrelerine bağlanıp o hücrelerin virüsteki protein uzantılarının benzerini üretmeleri için gereken mesajı hücrelere aktarıyor.
Vücutta üretilen bu protein uzantılar, vücudun koruma mekanizması tarafından yok edildikçe virüse karşı antikorlar üretilmiş oluyor. Virüs, aşılanmış kişiye bulaşırsa hemen yok ediliyor.
İngiltere'de yapay zeka yardımıyla kanser tanısı
İngiltere'deki Imperial College London'a bağlı olan Kanser Araştırma Merkezi, "Deep Mind" adlı yapay zeka sistemini kullanarak kanser tanısı yapmayı başardı.
İngiltere ve ABD'de meme kanseri olan ve isimleri gizli tutulan 76 bin kadının röntgenleri yapay zeka yardımıyla incelendi ve radyologlardan daha iyi sonuçlar elde edildi. İngiltere'de Ulusal Sağlık Servisi kurallarına göre kadınların meme röntgen filmleri iki radyolog tarafından incelenerek kanser tanısı konuluyor.
Sadece bir radyolog tarafından röntgen filmleri incelenerek meme kanseri tanısı konulan kadınların yüzde 1,2'sinin aslında kanser olmadığı, yapay zeka tarafından belirlendi.
Yapay zeka, ayrıca tek radyolog tarafından meme kanseri olmadığı tanısı konulan kadınların yüzde 2,7'sinin aslında kanser olduğunu belirlemeyi de başardı.
ABD'de nanoteknoloji ile uzaktan kontrollü hormon salgılama tekniği
ABD'de Malzeme Bilimleri ve Bilişsel Bilimler alanlarında uzman olan Prof. Dr. P. Anikeeva ve ekibi, manyetik nano parçacıklar yardımıyla adrenal bezini uyararak adrenalin ve kortizon hormonları üretmeyi başardı.
ABD üniversitelerinden MIT'de gerçekleştirilen buluşun hormonlarla bağlantılı bazı ruhsal bozuklukların tedavisi için yeni olanak sağlayabileceği açıklandı.
Yeni buluş sayesinde, hormon salınımının ruh sağlığını nasıl etkilediği hakkında daha fazla bilgi edinebilecek.
Röntgen film çekimleri için 100 kat daha hassas algılayıcı
ABD'de Los Alamos Ulusal Laboratuvarı ile Argonne Ulusal Laboratuvarı'nın ortak araştırmaları sonucunda perovskit adlı kalsiyum titanat mineralinden ince filmler üretildi.
Perovskit ince filmler kullanılarak dışardan enerji verilmesine gerek bırakmayan X-ışınları algılayıcıları yapıldı. Bu yeni algılayıcılar, X-ışınlarının fotonlarını elektrik sinyallerine çevirebildiği için dışardan bir enerji kaynağına ihtiyaç duyulmuyor.
Bu algılayıcılar bugün kullanılan silisyum temelli algılayıcılardan 100 kat daha hassas oldukları için hastalar çok daha az X-ışını alacak.
Düz şeffaf plakadan panoramik mercek üretildi
ABD'de fotoğraf çekerken geniş açıyla panoramik görüntü alabilmek için kullanılan ve balık gözü olarak bilinen mercekler gibi görüntü almayı sağlayan düz bir mercek yapıldı.
Daha önce yapılan çalışmalarda sadece 60 derecelik bir açı kapsanabilirken MIT'de bu yıl geliştirilen düz mercek, 180 dereceyi kapsayan görüntüler alınmasını sağlıyor.
Oda sıcaklığında süper iletken yapıldı
Süper iletken malzeme 1911'de keşfedilmiş ve cıvanın -268,9 derece gibi çok düşük sıcaklıklarda elektrik direncinin sıfırlandığı açıklanmıştı. Bugüne kadar süper iletkenlik çok düşük sıcaklıklarda elde edilebildiği için soğutma masrafı çok yüksekti.
ABD'de Nevada Üniversitesi (Las Vegas) ve Rochester Üniversitesindeki fizik bölümlerinin ortak çalışmasıyla hidrojen, karbon ve kükürt elementlerinden sentezlenen madde ile oda sıcaklığındaki ilk süper iletken üretildi.
Yeni üretilen malzeme, çok yüksek basınç altında ve oda sıcaklığında süper iletken oldu.
Bazı canlı bitkilerin sürekli ışık saçması sağlandı
Rusya Biyoorganik Kimya Enstitüsü, Londra Tıp Bilimleri Enstitüsü ve Avusturya Bilim ve Teknoloji Enstitüsünün ortak çalışması sonucunda, önceki denemelere oranla bitkilerin daha parlak ve sürekli ışık yayması sağlandı.
Araştırmacılar, bazı mantarlarda bulunan ve onların parlamalarını sağlayan biyolüminesans özelliğinin çoğu bitkiye aktarılabileceğini belirledi.
Ardından parlama özelliği olan mantarlardan alınan DNA'ları uygun bitkilere aktararak onların da parlak ışık saçması sağlandı.
Bu teknik sayesinde bitkiler çok parlak ışık saçtı ve bu özellikleri yaşamları boyunca sürecek.
Bu özellik, bitkilerin iç işleyişinin izlenmesini sağlayacak ve parlama özelliklerini korumaları için daha önceki çalışmaların aksine, bitkilere herhangi bir ilaç takviyesi gerekmeyecek.
Tek bir optik yonga ile internet hız rekoru kırıldı
Avustralya'daki Monash, Swinburne ve RMIT üniversitelerinin ortaklaşa yürüttüğü araştırma sonucunda mikro-tarak adı verilen optik yonga ile internette hız rekoru kırıldı. Bu rekor sırasında, veri aktarma hızı saniyede 44,2 terabit düzeyine ulaştı.
İlk kez iki atomun birleşmesi ve ayrılması görüntülendi
Almanya'nın Ulm Üniversitesinde Malzeme Bilimleri uzmanı olan Prof. Dr. U. Kaiser ve İngiltere'de Nottingham Üniversitesi profesörlerinden A. Khlobystov, iki atomun birleşmesini ve ayrılmasını canlı gözlemlemeyi başardı.
Atomlar, optik mikroskoplarla görülemedikleri için elektron mikroskopları geliştirildi. Ancak atomların birleşip ayrılmalarının izlenmesi bu yeni teknoloji sayesinde ilk kez başarıldı.
Araştırmacılar, Renyum atomlarının ikisinin birleştiğini ve daha sonra titreşmeye başlayıp birbirlerinden ayrıldıklarını kanıtlayan videoyu yayınladı.
Güneşin görünür bölgedeki tüm ışınlarını kullanma olanağı doğdu
ABD'de Ohio State Üniversitesinin Kimya Bölümünde Prof. Dr. C. Turro, güneş ışınlarının görünür bölgesindeki tüm ışınların enerjisinin kullanılmasını sağlayan bir molekül geliştirdi. Böylece ilk kez güneşin görünür bölgedeki tüm ışınlarını kullanarak elektrik üretilmesi ve aynı anda üretilen elektrikle hidrojen gazı elde edebilmeleri mümkün oldu.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ural Akbulut, 2020'de bilim dünyasında yaşanan önemli gelişmeleri, yüzlerce buluş arasından derledi.
24.5ºC
Ankara
