Kripto para madenciliğinin yeni adresi Rusya mı olacak?

Kripto para piyasasında haftalardır yaşanan depremler durmuyor. Yüzde 60'ın üzerinde kayıpla 30 bin dolar seviyesine inen Bitcoin, daha gerileyerek 17 bin doları gördü. Böylece 2020 yılından beri ilk defa değeri 20 bin doların altına indi. Bitcoin 2021'deki tarihi zirvesinden oldukça uzakta işlem görürken, bir de fosil yakıt kullanılarak yapılan madeciliğine yönelik eleştirilerle mücadele ediyor.

Bitcoin madencileri proof-of-work (iş kanıtı) mekanizmasıyla çalışıyor. Bu da daha fazla enerji tüketimi anlamına geliyor. Madenciliğin yapıldığı bilgisayarlar yüksek enerji tüketimi nedeniyle ömürlerini kısa sürede tamamlıyor. Kripto para madenciliği nedeniyle her yıl on binlerce ton elektronik çöp ortaya çıkıyor.

ABD, kripto madenciliğinin enerji tüketimini ve karbon ayak izini azaltmak için bir politika hazırlığı içinde...  New York Yasama Meclisi geçtiğimiz haftalarda kripto para madenciliğinin yasaklanmasına yönelik karar verdi. Yasa ile proof-of-work (iş kanıtı) mekanizmasıyla çalışan kripto paraların madenciliğine yasak getirilmesi söz konusu. Tasarı onaylanırsa, fosil yakıt kullanan dijital paraların madenciliğine iki yıl kısıtlama uygulanabilecek.

Kripto madencileri için ABD'nin alacağı kararlar önemli çünkü Bitcoin madenciliğinde dünya lideri Çin'in yasaklarından sonra, ABD madenciler için en iyi zemini sağlayan ülke olmuştu. Şimdi madenciler Beyaz Saray'ın alacağı karara göre yeni bir ülke aramaya başlayacak. Buna en yakın ülke ise Rusya. Zira Çin'in yasaklarından sonra Rusya'da madencilik faaliyetleri arttı. Ülke şu an madencilikte ABD'de ve Çin'den sonra üçüncü sırada yer alıyor.

ABD Bitcoin madenciliğinde yüzde 35,4 ile lider. Çin, yasaklamalara rağmen yasa dışı yollarla devam eden madencilik faaliyetleri ile ikinci sırada yer alıyor. Çin'in yasaklarından önce madenilik faaliyetleri yüzde 5'lerle sınırlı olan Rusya ise en çok potansiyelin olduğu ülke konumunda.

Blockchain Türkiye Platformu Danışma Kurulu Üyesi Ahmet Usta ve Kripto Para Uzmanı Helin Çelik'le Bitcoin madenciliğinin doğaya verdiği zarar ve olası yeni adreslerini konuştuk.

Kripto para madenciliği doğaya ne kadar zarar veriyor?

Son yıllarda etkileri oldukça hissedilen iklim krizi ve küresel ısınmayla mücadelenin yolları aranıyor. Öyle ki bu çaba, küresel bir mücadeleye dönüştü. Siyasi aktörler de çevreye daha duyarlı politikaları ele almaya başladı. Ancak kripto madenciliği tükettiği enerji ve yol açtığı elektronik atıklarla, çevreci olmanın oldukça gerisinde faaliyet gösteriyor.

Blockchain Türkiye Platformu Danışma Kurulu Üyesi Ahmet Usta, Bitcoin madenciliğinin doğaya verdiği zararın günbegün artmasının rekabetle ilgili olduğunu ve Bitcoin'in enerji tüketiminin bazı İskandinav ülkelerini geçtiğini anlatıyor:

"Bu bir yarış. Bitcoin madenciliğinde yeni yaratılacak her veri blokunun içerisine girecek verilerin bir deneme yanılma süreciyle özel bir değerinin oluşturulması isteniyor. Deneme yanılma sayısını artırabilmek için yapabileceğiniz tek şey, daha güçlü bir bilgisayar kullanmak. Madencilerin kendi arasındaki mücadeleden dolayı, her geçen gün daha fazla bu işe özel tasarlanmış yazılımlar kullanarak daha fazla donanım yatırımı yapılmasına, bu yapılan yatırım da beraberinde elektrik tüketilmesine sebep oluyor. Bu nedenle Bitcoin'in enerji tüketimi bazı ufak İskandinav ülkelerini geçmiş durumda. Dünyada da bir enerji sorununun olduğu da düşünülürse çok yeşil bir teknoloji olmadığını söyleyebiliriz."

Ahmet Usta Bitcoin ve türevlerinin her ne kadar elektrik tükettiği doğru bir tespit olsa da, dünya üzerinde elektrik tüketen birçok kaynak var diye devam ediyor:

"Bunların hangisinin meşru olduğu, hangisinin meşru olmadığı ya da hangisini kapatırsak yeşil enerji için bir fayda yaratacağı tartışmaya açık konular. Siyasetçilerin bakış açıları bu konuya farklı yönlerden olabilir. Bazı ülkeler coğrafi olarak buraya giden enerjinin, şebekenin ihtiyaç duyacağı enerjiye negatif bir etkisi olduğunu düşünebilir. Ancak bunu böyle söylerseniz şirketlerin özgürce iş yapmasının önüne geçmiş olursunuz."

Peki Beyaz Saray madenciliği yasaklarsa, Bitcoin'in geleceği nasıl etkilenir?

"Bitcoin alanındaki madencilik faaliyetleri ölçeklenebilir şekilde ilerler. Yani eğer bu yüksek işlem gücüne sahip bölgeler ya da madenciler belli bölgelerde yasaklanırsa, sistemlerin kötümser bir bakış açısıyla kapanacağını söyleyebiliriz. İyimser bir bakış açısıyla el değiştirerek dünyadaki farklı yerlere gideceğini."

Madenciliğin yeni adresi olmaya en yakın ülke Rusya

2021 yılında Çin madenciliği yasakladı. Neden olarak da elektrik tüketimine sebep olmasını gerekçe gösterdi. Böylece Çin üzerindeki yasal madencilik faaliyetleri sonlanmış oldu. Ancak yasa dışı yollarla da olsa madencilik Çin'de hala devam ediyor. Öyle ki, ülke kripto madenciliğinde birinciliği ABD'ye bıraksa da, ikinci sırada kalmaya devam ediyor. Üçüncü sıradaysa sürpriz bir ülke, Rusya var.

Kripto para uzmanı Helin Çelik madenciliğin Çin'den ABD'ye yön değiştirmesindeki asıl nedeni şöyle anlatıyor:

"Çin'in madencilik faaliyetini kısıtlaması ve yasaklayıcı bir tutuma geçmesi sadece enerji tüketimiyle alakalı değil. Çin kripto paralara olan mesafesini git gide artırıyor ve kendi dijital parasını ortaya çıkarmaya çalışıyor, onu ön plana çıkarıyor. Bu sebep yüzünden blokchain teknolojisi ve kripto paralara ve uzantısı olabilecek her şeye kısıtlayıcı yaklaşıyor. Bu kararı aldıktan sonra Çin'den ciddi derecede madenci göçü yaşandı. Madenciler ağırlıklı olarak ABD ve Rusya'ya kaydı. Ucuz enerji bulabildiği, yasaklayıcı kuralların olmadığı ve coğrafi olarak rahat edebilecekleri bölgelere göç etmiş oldular."

Çin'in yasaklayıcı tavrı piyasaya bir düşüş getirmişti. Şimdi aynı yasakçı tavrı ABD'de de gösterirse, zaten ağır yara alan kripto para piyasası yeni ülke arayışına girebilir. Peki madenciler için Rusya neden tercih sırasının başlarında?

"Güzel bir pazar. Çin bunu kaybetmeyi göze alabildi. ABD göze alabilir mi bilemiyoruz. Ama bu tarz kısıtlayıcı bir tavır olursa, biliyoruz ki madenciler bu kez yüzünü Rusya'ya dönebilir. Çünkü periyodik olarak artan güzel bir yüzdesi var. Gün geçtikçe Rusya'nın payı artıyor. Rusya bu noktada hem yaptırımlar, ambargolar ve bir savaş üçgeni arasında sıkışmış gözüküyor. Madencileri destekleyebileceğini düşünüyorum. Uluslararası ticaretinde kripto paraların kullanımıyla alakalı atılımlar yapmaya çalışıyor. Rusya böyle bir işe soyunacaksa madencilere de kucak açması gerekiyor ki aslında hukümet kanadından bir petrol firmasıyla da anlaşma yapıldığını biliyoruz. Tesisler kurulmaya başlanıyor."

Geleneksel finans Bitcoin'den daha çok enerji tüketiyor

Kripto paraların madenciliğine yönelik eleştiriler her ne kadar doğru temellere dayansa da, Kripto Para Uzmanı Helin Çelik, madencilikten çok daha fazla enerji tüketimine yol açan geleneksel yöntemlere aynı eleştirilerin yapılmadığı görüşünde.

"Evet madencilik faaliyetlerinin kısıtlanmasının bir nedeni çok fazla enerji tüketiyor olması ama bununla alakalı yapılan öyle araştırmalar var ki geleneksel finansın harcadığı elektrik, Bitcoin'in harcadığının iki katı. Dünya genelinde kullanılan POS cihazları, ATM'ler, banka faaliyetleri, bankacılık veri merkezi ciddi bir enerji yükü oluşturuyor. Total olarak bakacak olursak madencilikte tüketilen enerjinin çok daha fazlası. Ancak hem yeni bir mekanizma olduğu için madencilik, yenilenebilir enerji kullanılsın diretmeleri mevcut. Yenilenebilir enerjiye geçmesi biraz zaman alacaktır ama tabii ki sistem dönüştürülebilir."