Tüm dünyanın hafızası: Kütüphaneler

23 Nisan hem çocukların hem kitapların günü... UNESCO 1995'te, bu tarihi "Dünya Kitap ve Telif Hakkı Günü" kabul etti.

Bir buluşla her şeyi değişti

Alman zanaatkar Johannes Gutenberg, 15. yüzyılda hareketli mürekkep baskı makinesi icat etti. Bu da insanlık tarihinde çığır açan bir buluş oldu. 

Matbaa makinasının icadıyla birlikte o güne kadar yalnızca el yazması olarak veya tek kalıplık statik baskı olarak üretilip çoğaltılabilen yazılı eserler, artık mekanik olarak basılıp çoğaltılabiliyordu.

İcat, yazılı eserlerin geniş kitlelere ulaşmasını sağladı. Hem haberleşme hem de eğitim alanında büyük değişimler yaşandı.

Gelişen arşiv teknolojilerine rağmen, kütüphaneler hala uygarlıkların bilgi birikimini gösteriyor.

Dünyanın en büyük 10 kütüphanesi yarım milyardan fazla kayıtlı esere ev sahipliği yapıyor. Kütüphaneler, farklı dillerde ve farklı coğrafyalarda da olsalar ülkeleri birleştiren bir unsur.

Bağımsızlığın sembolü: ABD Kongre Kütüphanesi

Dünya kütüphanelerin yayınladığı raporlara göre, ABD'deki Kongre Kütüphanesi bugün dünyanın en büyük koleksiyonuna sahip.

Ülkenin en eski federal kurumu olan kütüphane 1800'de kuruldu. Kütüphanenin bulunduğu meclis binası 1814'te, İngilizler tarafından yakıldı.

Yangın sırasında kütüphanenin ilk nüvesini oluşturan 3 bin parçalık koleksiyon tahrip oldu. Ertesi yıl Kongre, ülkenin kurucu önderlerinden Thomas Jefferson'ın 6 bin 487 kitaptan oluşan kişisel kütüphanesini satın alarak Kongre Kütüphanesi'ni yeniden kurdu. 

Kütüphanede, ülkede basılan ve yayınlanan her kitabın ve basılı eserin bir nüshasının bulundurulması zorunlu.

"Devlet arşivi" statüsündeki kütüphanenin koleksiyonu 167 milyondan fazla malzeme içeriyor.

Koleksiyonda 39 milyondan fazla kitap ve diğer basılı materyal, 3,6 milyon görüntü ve ses kaydı, 14,8 milyon fotoğraf, 8,1 milyon müzik notası ve 72 milyon el yazması var.

Kütüphane binasındaki kitap raflarının uzunluğu 1348 kilometreye kadar ulaşıyor. 

Her yıl ek raf yapılıyor: British Library

İngiliz ulusal kütüphanesi British Library, 150 milyondan fazla eserle dünyanın en büyük ikinci kütüphanesi olarak biliniyor.

Kütüphane, Karl II. George'un talimatıyla 1753'te kuruldu.

British Museum'un bir parçası olan, 1972'de çıkarılan yasayla müzeden ayrılan kütüphanenin koleksiyonunda el yazmaları, haritalar, gazete ve dergi nüshaları, çizimler, müzik notaları, ses kayıtları ve patent belgeleri var.

Kütüphanede ayrıca 8 milyon parçalık pul koleksiyonu da mevcut.

Binadaki kitap raflarının uzunluğu 625 kilometreyi aşıyor. Her yıl koleksiyona eklenen 3 milyon kitap için 12 kilometre ilave raf yapılması gerekiyor.

Dünya'nın en büyük şehir kitaplığı: New York Halk Kütüphanesi

1985 yılında kurulan New York Halk Kütüphanesi, 55 milyon kitapla dünyanın en büyük şehir kütüphanesi olarak tanımlanıyor.

Merkezi New York'un 42. Caddesi'ndeki ikonik binada bulunan kütüphane, 3 araştırma merkezi ve 88 mahalle şubesiyle yılda 17 milyondan fazla kişiye hizmet veriyor.

Kuzey Amerika'nın mirası: Kanada Ulusal Kütüphanesi ve Arşivleri

1872'de Kanada'nın doğrudan Birleşik Krallık yönetiminde olduğu zamanlarda, Dominyon Arşivleri adıyla kuruldu. 1912'de Kanada Kamu Arşivleri, 1987'de Kanada Ulusal Arşivleri adını aldı. 

2004'te,1953'te kurulan Kanada Ulusal Kütüphanesi ile birleştirildi.

54 milyon parçalık koleksiyona sahip yeni kurumun misyonu "şimdiki ve gelecek kuşaklar için Kanada'nın belge mirasının korunması" olarak tanımlanıyor.

"Leninka": Rus Devlet Kütüphanesi 

Rusya'nın "devlet arşivi" statüsündeki Moskova'daki Rus Devlet Kütüphanesi 43 milyon parça kitap ve arşiv malzemesine ev sahipliği yapıyor.

Rusça dışında 247 farklı dildeki belge içeren kütüphane 1862 yılında kapılarını açtı. "Leninka" olarak anılan kütüphane özel harita, müzik, ses kaydı, nadir eser ve bilimsel tez koleksiyonlarını barındırıyor.

"Hakikat özgürleştirir": Japonya Ulusal Meclis Kütüphanesi

Japon Ulusal Meclis Kütüphanesi, 1872'de kurulan Japon İmparatorluk Kütüphanesi'nin mirasçısı olarak 1948'de kuruldu.

Arşivinde 41 milyondan fazla eser olan kütüphanenin giriş duvarında Yunanca ve Japonca olarak "Hakikat özgürleştirir" yazıyor.

Kütüphanenin misyonunu ise kanun koyuculara kamu politikalarında doğru yol gösterecek kaynakları sağlamak.

Dünya'nın en büyük el yazmaları koleksiyonu: Fransa Ulusal Kütüphanesi

Fransa Ulusal Kütüphanesi'nin geçmişi, 14. yüzyılda Kral V. George'un Louvre Müzesi içinde kurduğu yazma eseleri koleksiyonuna dayanıyor.

40 milyon eserle dünyanın en büyük kütüphaneleri arasında yer alıyor. 

Paris'te bulunan kütüphane, 1996'da Richelieu sokağındaki tarihi binasından François Mitterrand Kütüphanesi olarak adlandırılan bugünkü 4 kanatlı modern binasına taşındı.

Kütüphane dünyanın en büyük orta çağ ve modern dönem el yazmaları koleksiyonuna sahip.

Koleksiyonda orta çağ divanlarından şövalye romanlarına, doğu edebiyatından dini yazmalara, antik tarihten bilim tarihine, Pascal, Diderot, Apollinaire, Proust, Colette ve Sartre gibi edebiyatçıların defterleri ve el yazısı notlarına kadar çok çeşitli arşiv malzemesi var.

5 bine yakın Antik Yunan el yazmasına ev sahipliği yapan kütüphane bu alanda dünyanın önde gelen başvuru kaynağı konumunda.

Rus Ulusal Kütüphanesi

Rusya'nın St. Petersburg kentinde bulunan Rus Ulusal Kütüphanesi 36 milyondan fazla esere sahip.

Kütüphane, Rus Devlet Kütüphanesi'nin ardından ülkenin en büyük ikinci kütüphanesi.

Kütüphane 1795'te Çariçe Katerina tarafından kuruldu.

Avrupa dillerindeki temel eserleri içeren 420 bin parçalık koleksiyon, 19. yüzyıldaki Rus Aydınlanması'na zemin hazırladı. 

Uzak Doğu'nun hafızası: Çin Ulusal Kütüphanesi

Çin Ulusal Kütüphanesi, ilk kez 1909'da Çing Hanedanın batılılaşma reformları kapsamında Pekin İmparatorluk Kütüphanesi adıyla kuruldu.

Kütüphane, Çing Hanedanı'nın 1911'de devrilip Çin Cumhuriyeti'nin kurulmasından bir yıl sonra yani 1912'de hizmete açıldı.

Kütüphanenin koleksiyonunda, Çince antika kitaplar ve el yazmaları, Şang hanedanından kalma kemik ve kabuk parçaları gibi mistik bir dünya görüşünü yansıtan nadir parçalar da var.

Hispanik dünyanın kaydı: İspanya Ulusal Kütüphanesi

İspanya Ulusal Kütüphanesi'nde 33 milyondan fazla eser bulunuyor.

Dünyanın en çok konuşulan dillerinden İspanyolca ve Güney Amerika'dan Hint Okyanusu'na uzanan geniş bir coğrafyanın el yazmalarına, basılı eserlerine ve diğer türden kayıtlarına ev sahipliği yapıyor.

Kaynak: AA