Hidroelektrik santraller yerli sistemlerle tek merkezden kontrol edilebilecek

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Antalya Kepez-2 Hidroelektrik santralinde gerçekleştirilen Elektrik Üretim AŞ'nin (EÜAŞ) yüzde 92 yerlilik oranıyla geliştirdiği Elektrik Otomasyon Sistemleri (EOS) Açılış Programı'na video konferans yöntemiyle katıldı.

Burada yaptığı konuşmada enerji yönetiminde kaynak ve teknolojiyi birbirini tamamlayan iki ana süreç olarak gördüklerini dile getiren Dönmez, EÜAŞ'ın daha önce yüzde 100 yerli olarak ürettiği 160 megavatlık jeneratörün Keban Hidroelektrik Santrali'nde devreye alındığını anımsattı.

"Bu sistemleri bugüne kadar çoğunlukla ithal ediyorduk"

Dönmez, EÜAŞ'ın ürettiği ikinci jeneratörle yaklaşık 16 milyon euro tasarruf sağlandığını söyleyerek, "Üçüncü ve dördüncü jeneratörlerin üretimine de başladık. İnşallah önümüzdeki yılın ilk yarısında iki üniteyi daha devreye alacağız. Hidroelektrik santrallerimizdeki yerlilik oranının artırılması için EÜAŞ'ın Ar-Ge ve teknoloji yatırımları hızla devam ediyor. EÜAŞ'ın yerli üretimle hayata geçirdiği EOS'un açılışını gerçekleştiriyoruz. Bu sistemleri bugüne kadar çoğunlukla ithal ediyorduk." dedi.

"Tüm tesislerimizi tek merkezden ve otomatik sistemlerle kontrol edebileceğiz"

Bu durumun bazı dezavantajları da beraberinde getirdiğini anlatan Dönmez, şöyle devam etti:

"Yaşadığımız salgın dönemini de göz önüne aldığımızda, yurt dışından yedek parça veya ekipman getirmek son dönemde oldukça sıkıntılı bir süreç haline geldi. Bu durum hem bizlere hem de dünya ekonomilerine yerli üretimin ve teknolojinin geliştirilmesinin önemini bir kere daha gösterdi.

Bugün EÜAŞ'a ait 18 hidroelektrik santralde otomasyon sistemi bulunurken, 28'inde bu sistem henüz mevcut değil. 18 santralimizde sistem bulunsa da bu sistem birçok gelişmiş ülkede standart hale gelen uzaktan izleme ve kontrol işlemlerini yerine getiremiyor. Ayrıca, mevcut sistemlerin de belirli aralıkla yenilenmesi gerekiyor.

Bu durumdan doğan dezavantajları lehimize çevirmek için EÜAŞ tesislerinde standart otomasyon bileşenlerinin kullanılması için Ar-Ge çalışmalarını başlattık. Artık, tüm tesislerimizi tek merkezden ve otomatik sistemlerle kontrol edebileceğiz. Bu durum zaman, maliyet ve emek kayıplarının da önüne geçecek. Ayrıca, santrallerimizin daha verimli çalışmasına da katkı sunacak. Sistemin hayata geçmesi için sanayimiz de sürece dahil oldu ve toplamda yüzde 92'ye varan yerlilik oranına ulaştık. EOS'un üretimiyle birlikte otomasyon sistemlerinde dışa bağımlılığı azaltıyoruz."

Yurt dışı pazarlara sunulacak

Bakan Dönmez, yerli otomasyon sisteminin maliyetinin ithalat maliyetinin 10'da biri seviyesinde olduğuna dikkati çekti.

Türkiye'de EÜAŞ'a ait hidroelektrik santrallerin otomasyon sistemleri için 600 milyon dolar gerektiğini vurgulayan Dönmez, "Bunun yerine 60 milyon dolar maliyetle kendi mühendislerimizin geliştirdiği bu sistemle ihtiyacı karşılayabileceğiz. Aradaki fark sistemin diğer santrallere uygulanmasıyla daha da katlanacaktır." dedi.

Dönmez, santrallerin tamamen uzaktan izlenebileceğini ve siber ataklara karşı da güvenli bir şekilde çalışacağını vurguladı. Sistemin pilot uygulamasının Kepez-2 hidroelektrik santralinde gerçekleştirildiğini aktaran Dönmez, bu santralde sağlanacak başarının daha büyük santraller için de tecrübe sağlayacağını kaydetti.

Dönmez, sistemin talep olması halinde özel sektörün hidroelektrik santrallerinde kullanılabileceğini ve yurt dışına da satışını yapmak istediklerini söyleyerek, şunları kaydetti:

"EÜAŞ'ın TÜBİTAK ile yürüttüğü bir diğer proje olan MİlHES projesi için geçtiğimiz günlerde bir sözleşme imzalandı. Sarıyar HES Rehabilitasyon projesi kapsamında tüm bileşenler yerli imkanlar kullanılarak en baştan tasarlanarak devreye alınacak. EÜAŞ'ın hidroelektrik santrallerde kullandığımız ekipmanların yerlileştirilmesi için başlattığı projelerle toplam 10 milyar dolara varan elektrik üretim ekipmanları ve elektronik komponentler yatırımı yurt içinde kalacak. Bu yerli ve yan sanayinin gelişimi için de itici güç olacak."