Wagner'in paralı Rus askerleri ve Libya'daki rolü

Ukrayna'dan Suriye'ye, Libya'dan Orta Afrika Cumhuriyeti'ne pek çok ülkede askeri ve güvenlik faaliyetleri yürütüyor. Batı onun Kremlin ile koordineli hareket ettiğini iddia ediyor. Pentagon ise Libya'da Birleşik Arap Emirlikleri'nin finansörlüğünde operasyonlarını yürüttüğünü belirtiyor. Rus paralı asker şirketi Wagner'i mercek altına aldık. Libya'daki rolünü inceledik.

Aralık ayında ABD Savunma Bakanlığı'nın (Pentagon), Libya'da meşru hükümete karşı savaşan darbeci General Halife Hafter'in en önemli saha operatörlerinden paralı Rus milis askerlerinin Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından finanse edildiği yönünde ilk resmi değerlendirmesi basına yansıdı.

ABD merkezli The Foreign Policy dergisinde yer alan habere göre, Pentagon'un Afrika'daki terörle mücadele operasyonlarından sorumlu başmüfettişi tarafından hazırlanan raporda, BAE'nin Rus güvenlik şirketi Wagner Grubu'na bağlı güçlere para sağladığı tespitinde bulunuldu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakınlığıyla bilinen iş insanı Yevgeniy Viktoroviç Prigojin'in kurucusu olduğu güvenlik şirketi, Rus ordusu ve istihbaratıyla bağlantılı olarak, istikrarsızlık bölgelerinde Rusya'nın çıkarları doğrultusunda operasyonlar yürütmekle suçlanıyor. Kremlin ise şirketin devletle bağlantısını reddediyor.

Wagner milislerinin BAE tarafından finanse edildiği iddiasının daha önce basında birden çok kez yer almasına karşın Pentagon'un raporu, ABD'nin resmi yetkilileri tarafından ortaya konulan ilk resmi değerlendirme niteliğini taşıyor.

Peki, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakınlığıyla bilinen iş insanı Yevgeniy Viktoroviç Prigojin'in kurucusu olduğu güvenlik şirketi, ne zaman ortaya çıktı ve ne gibi faaliyetler yürütüyor?

Wagner nasıl ortaya çıktı?

Özel savunma şirketi olarak Rusya'da kurulan Wagner, ِMoskova'nın 2014’te Kırım’ı yasa dışı ilhak sürecinde adını duyurmaya başladı.

Kırım'daki askeri tesislerin ele geçirilmesini sağlayan şirket, daha sonra Ukrayna’da Donbas bölgesinde Rus yanlısı ayrılıkçılara askeri destek verdi.

Rusya’nın 2015'te Suriye’deki iç savaşa müdahil olması ile şirket, Rusya için daha da kritik bir rol oynar hale geldi.

Nerelerde operasyon yürütüyor?

Wagner şirketi halihazırda 10'dan fazla ülkede faaliyet gösteriyor.
Sudan, Madagaskar, Orta Afrika Cumhuriyeti, Suriye, Libya ve Venezuela bunlardan bazıları.

Ne gibi faaliyetlerde bulunuyor?

Askeri faaliyetlerin yanı sıra gittikleri ülkelerde enerji noktalarını da koruyan Wagner, ayrıca destek sağlanan yerel unsurlara savaş eğitimi veriyor. Batı, şirketi Kremlin'in talimatıyla özel askeri operasyonlar düzenlemekle suçluyor.

Neden gizliler?

Rusya şimdiye kadar Wagner’in devlet ile bağlantısını kabul etmedi. Ancak şirketin Rusya’nın çıkarlarının bulunduğu çatışma noktalarında operasyonel güç olarak kullanılması dikkat çekiyor.

Moskova'nın Wagner’i kullanarak ihtilaflı bölgelere resmi olarak asker göndermeden operasyon yürütmeyi  amaçladığı değerlendiriliyor.

Wagner'in Libya'daki faaliyetleri

Rusya'nın Kırım'ı yasa dışı ilhakından ve Ukrayna'nın doğusundaki ayrılıkçılara verdiği destekten sonra adı daha sık duyulmaya başlanan Wagner grubu, Libya'da da darbeci General Halife Hafter'in saflarında savaşa dahil olarak önemli bir rol üstlendi.

2018'den itibaren bin 200'den fazla paralı askerle Libya'daki cephe hatlarında faaliyet göstermeye başladığı belirtiliyor.

Rus unsurlar, teknik destek ve saha operasyonlarına doğrudan katılım gibi yollarla darbeci Hafter'e destek sağladı.

2020'de ise Libya'daki Wagner milis sayısının 2 bini geçtiği tahmin ediliyor.

Trablus saldırısında önemli rol üstlendi

Halife Hafter'in Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin merkezi olan Trablus'a 2019 yılı nisan ayında başlattığı saldırıda Wagner'in önemli bir rolü vardı.

Türkiye ile UMH'nin Kasım 2019'da imzaladığı askeri ve güvenlik iş birliği mutabakat muhtırasından sonra Trablus'taki savaşın seyri değişmeye başladı.

UMH kaybettiği bölgeleri tek tek geri alırken, Hafter'e bağlı güçler her geçen gün geri çekilmek zorunda kaldı.

Bu aşamada, Trablus'un güney çevresinden ülkenin orta kesimindeki Sirte ve Cufra bölgelerine geri çekilen zırhlı araçlardaki Rus paralı milislerin görüntüleri kameralara yansıdı.

Sosyal medya ve petrole yönelik faaliyetleri

Sadece cephe hatlarında değil, Wagner ile bağlantılı kuruluşların Libya'da Hafter lehine kamuoyu oluşturmak için "gelişmiş ve kapsamlı bir sosyal medya kampanyası" yürüttüğü de tespit edildi.

Özellikle ülkedeki petrol sahaları Wagner'in ilgi alanlarından biri konumunda.
Hafter'in UMH mali kaynaklarını kurutmak için Ocak 2020'de başlattığı petrol ihracatı engelleme girişimine Wagner destek verdi.
Libya'da petrolün çıkartılması, işlenmesi, dağıtımı ve ihracatından sorumlu yegane mercii Libya Ulusal Petrol Kurumu (NOC), Wagner'e bağlı paralı askerlerin ülkenin güneyindeki Şerare Petrol Sahası'na girdiğini açıklamıştı.
Aynı kurum, petrolün ülkeden çıkış kanallarından biri olan Sidra petrol limanında da yabancı paralı askerlerin girdiğini ve burayı askeri alan haline getirmeye çalıştıklarını aktarmıştı.

ABD: Rus savaş uçakları Suriye üzerinden Libya'ya sevk edildi

ABD'nin Afrika merkez komutanlığı AFRICOM, 2020'nin mayıs ayında Rusya'nın Libya'ya "MiG-29" ve "Su-27" uçaklarını sevk ettiğine ilişkin uydu görüntülerini yayımlayarak, bu savaş uçaklarının Wagner güvenlik şirketine ait paralı askerler tarafından kullanılabileceği ihtimali üzerinde durduklarını bildirdi.

ABD: Rusya Libya'ya savaş uçakları konuşlandırdı

ABD'ye göre, uçaklar önce Rusya'dan Suriye'ye götürüldü. Orada Rus kimliğini kamufle etmek için yeniden boyandı, ardından Libya'ya sevk edildi.

ABD, “Ne Hafter`in güçleri ne de özel askeri şirketlerin, devlet desteği olmadan bu tür uçakları alabilir, uçurabilir ya da kullanımını sürdürebileceğine” dikkat çekti.

Wagner'in eliyle Suriye'den Libya'ya paralı asker transferi

Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH), Wagner şirketinin Halife Hafter'e destek vermek üzere Suriye'den Esed yanlısı milisleri Libya'ya transfer ettiğini tespit etti.

Paralı Suriyeli milislerin 2020'nin ocak ayının sonlarında Libya'ya getirilmeye başlandığını vurgulayan UMH, Suriye'nin Hama, Humus, Şam ve Süveyda kentlerinde Rus askerleri tarafından açılan irtibat ofislerinin milis temin sürecini yürüttüğünü belirtmişti.

Libya'ya giden Suriyeli milislere aylık bin dolar maaş teklif edildiği kaydedildi.

Wagner'in Libya'daki finansörü BAE

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), aralık ayında Birleşik Arap Emirlikleri'nin Libya'daki Rus paralı askerleri finanse ettiği yönündeki ilk resmi değerlendirmesini ortaya koydu.

Foreign Policy'de yer alan habere göre, Pentagon tarafından hazırlanan raporda BAE'nin Rus güvenlik şirketi Wagner Grubu'na bağlı güçlere para sağladığı tespitinde bulunuldu.

BAE'nin bu faaliyetinin Washington ile Körfez'deki müttefiki Abu Dabi arasındaki ilişkileri olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekildi.

Hatta İsrail ile ilişkilerini normalleştirdikten sonra BAE'ye yapılması planlanan ve aralarında F-35 ve SİHA'ların da olduğu 23 milyar dolar değerindeki silah satış anlaşmasının yeniden gözden geçirilebileceği ifade edildi.

Ancak, Pentagon'un eleştirel tutumuna rağmen Başkan Donald Trump, F-35'lerin Abu Dabi'ye satılması için ağırlığını koymaya devam etti.

ABD Senatosu, F-35 uçaklarının Yemen'de savaş suçu işlemekle suçlanan BAE'ye satılmaması için bir tasarıyı onaylamak için hazırlanırken, Trump'ın söz konusu tasarıyı veto edeceğini açıklamasından sonra söz konusu tasarı yetersiz oy alması nedeniyle Senato tarafından reddedildi.

Wagner yaptırım listesinde

ABD yönetimi, Temmuz 2020'de, Wagner grubunun başında bulunan Rus iş adamı Yevgeniy Prigozhin ile ilişkili kuruluş ve kişilere yönelik yaptırım kararı aldı.

Kremlin Sarayı'nın yemek işini yönettiği için "Şef" lakabıyla anılan Yevgeny Prigozhin Putin’in yakın çevresinde yer alıyor.

Prigozhin, daha önce ABD’de seçimleri etkileme girişimi nedeniyle de Amerikan finansal yaptırımlar listesinde yer almıştı.

Avrupa Birliği (AB) ise Ekim 2020'de Libya'ya silah ambargosunu deldiği gerekçesiyle Prigojin'e yaptırım uygulama kararı aldı.