Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ/TAI) mühendisleri tarafından tasarlanan eğitim uçağı HÜRKUŞ'un dünya genelinde satışlarının önünü açacak sertifika sürecinde sona gelindi.
TUSAŞ Genel Müdürü Muharrem Dörtkaşlı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, HÜRKUŞ Projesi'nde gelinen aşamaya ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Proje kapsamında EASA CS-23’e göre tip sertifikasyonu sürecine yönelik çalışmaların sürdüğünü anlatan Dörtkaşlı, uçuş testlerine de mevcut plan dahilinde devam edildiğini belirtti.
TUSAŞ’ın, HÜRKUŞ Projesi ile EASA’nın Türkiye’ye verdiği ilk uçak tasarlama yetkisinin de sahibi olduğuna dikkati çeken Dörtkaşlı, alınan yetkinin, TUSAŞ’ın, fikir aşamasından uçağı uçurana kadar tüm organizasyonunun uluslararası kurallara göre uyum içinde çalıştığının kanıtı niteliği taşıdığını belirtti.
İlk uçuşunu 29 Ağustos 2013'te gerçekleştiren uçağın 2 yılı geçen sürede yaklaşık 300 sortilik uçuş yaptığını ifade eden Dörtkaşlı, her sortide uçağın kabiliyetleriyle ilgili değişik bir test uygulandığını dile getirdi. Dörtkaşlı, şöyle konuştu:
"SHGM ve EASA'nın nezaretinde çalışmalarımızı ve uçuşlarımızı sürdürüyoruz, sona doğru yaklaşıyoruz. İnşallah 2016’nın ilk yarısında tip sertifikası almak için çalışmaları bitireceğiz. Zor bir süreç, adım adım bütün riskleri ve şartları simüle ederek gidiyoruz. Bu sürece yönelik olarak ikisi uçuş testleri ikisi ise yer testleri için olmak üzere toplam 4 uçak hazırladık. Uçuş ve yer test uçakları birbiri ile yakın konfigürasyonda oldukları için platformlara yönelik hemen hemen aynı masrafları yaptık. Konfigürasyonlar arasında farklılık olarak motor yerine aynı ağırlıkla simüle eden bir şey koyuyoruz. Uçağı işkenceye bağlıyoruz, işkence havacılık terminolojisinde uçağın asıldığı ve üzerine yüklerin uygulandığı, uçağı içine alan büyük bir test düzeneğidir. Yer testi uçaklarının birini statik testte kırıyoruz, diğerini fatik yükte (yorulma testi) kırıyoruz. Yani 4 uçaktan ikisini kırıyoruz, diğer ikisiyle uçuş testlerimiz devam ediyor."
Uçağa yönelik testler EASA tarafından onaylanıyor. SHGM ve EASA’dan alınacak söz konusu ruhsat, uçağın türüne/tipine göre "uçuş emniyetine uygun" olduğu anlamına geliyor.
Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) Geliştirme Programı, Mart 2006’da Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile TUSAŞ arasında imzalanan anlaşma ile yürürlüğe girdi. Gece ve gündüz görev yapabilme kabiliyetine sahip HÜRKUŞ eğitim uçağı ile intibak, görerek, aletli uçuş, seyrüsefer, gece ve kol uçuşu eğitimleri yapılabilecek.
Program kapsamında 2 ayrı uçak konfigürasyonu geliştirildi. HÜRKUŞ-A EASA CS-23 gereksinimlerine göre sertifikalandırılan temel konfigürasyon, HÜRKUŞ-B ise Türk Hava Kuvvetleri ek isteklerini de içerecek şekilde geliştirilmiş konfigürasyon olarak tasarlandı.
HÜRKUŞ-A konfigürasyonunun ilk uçağı yer testleri ile taksi testlerini tamamlamasını takiben 29 Ağustos 2013'te TUSAŞ Kazan tesislerinde "ilk uçuşunu" başarıyla gerçekleştirdi. EASA ile koordine edilerek SHGM tarafından verilen uçuş izni sonrasında, planlamalara uygun olarak ilk uçuşunu iniş takımı açık olarak yaptı, 9 bin 500 feet yüksekliğe tırmanarak kumanda yüzeylerinin ilk kontrollerini tamamladı. Uçak, 33 dakika süren uçuş sonrasında başarılı bir iniş gerçekleştirdi.
Uçak ilk uçuştan sonra geçen sürede, sistem fonksiyon testleri, hava veri sistemi kalibrasyonu, kararlılık ve kontrol testleri, yapısal yük testleri, iniş takımı acil durum açılma, düşük süratli uçuş, detaylı stall ve aerodinamik konfigürasyon testleri, viril (spin) testleri, performans testleri, aerobatik ve operasyon testleri, yüksek hız ve çırpınma testlerinden de geçti.
Kalan testlerin başarıyla sonuçlanmasıyla HÜRKUŞ-A, EASA CS-23 kurallarına göre sertifikalandırılacak ve böylece bu sınıfta ilk sivil havacılık sertifikası alan uçak olarak tescil edilecek.
Sertifikasyon sürecinin ardından uçağın Avrupa ve dünya satışlarının önü açılacak. Böylece önümüzdeki yıllarda Türk Hava Kuvvetleri ve diğer dost ülkelerin envanterinde HÜRKUŞ ismi görülebilecek.
(AA)
17.3ºC
Ankara
