21 Mart, gece ile gündüzün eşit olduğu, ilkbaharın habercisi bir gün.

Bugün ayrıca bir anlam kazanan yerler de var.

Sizi Doğu Anadolu’da, 255 yıllık bir yapıya götürüyoruz.

Siirt'in Tillo ilçesine...

Her köşesinde tarihi izler taşıyan, hem İslamiyet hem de Hristiyanlık için önemli merkezlerden biri burası.

İsmail Fakirullah Hazretleri'nin türbesi de Tillo’da kendisinden özellikle söz edilmesi gereken yapılardan.

Evliyalar şehri olarak da bilinen kentteki türbe, İsmail Fakirullah Hazretleri'nin vefatından sonra, öğrencisi bilim ve ilimle özdeşleşmiş İbrahim Hakkı Hazretleri tarafından 18. yüzyılda yaptırıldı.

İbrahim Hakkı Hazretleri, hocası İsmail Fakirullah Hazretleri'nin vefatı üzerine, şöyle dedi: "Hocamın başucuna doğmayan güneşi neyleyim?"

Sonra da astronomi ve mimari açıdan büyük bir bilim harikasına imza attı.

Öncelikle türbenin yanına 10 metre yüksekliğinde bir kule yaptı. Buranın 3 kilometre doğusundaki tepe üzerine de taşlarla bir duvar inşa etti. Duvarda, küçük bir de pencere aralığı bıraktı.

Her yıl, gece ve gündüzün eşit olduğu 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde, yeni doğan güneşin ilk ışıkları pencere boşluğundan geçip türbe kulesinin penceresine, oradan da kırılarak İsmail Fakirullah Hazretleri'ne ait sandukanın baş tarafına düşüyor.

Bu, halk arasında "ışık hadisesi" olarak biliniyor.

Sistemin dünyada eşi benzeri yok.

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan hadiseyi izlemek için her yıl çok sayıda insan buraya akın ediyor.

Hayatı ilimle geçen İsmail Fakirullah Hazretleri’nin öğrencisi İbrahim Hakkı Hazretleri, 1700’lü yıllardan günümüze kadar uzanan tarih, din, matematik ve fizik alanında önemli çok sayıda esere imza attı.

Bu el yazması eserlerin bir kısmı da Fakirullah’ın torunlarından olan 86 yaşındaki Şefik Güneş tarafından bir müze edasıyla muhafaza ediliyor. Eserlerin babasından kendisine bırakılan en değerli miras olduğunu söylüyor. Bu eserlerin en önemlilerinden biri de "Marifetname".

Marifetname

Yaklaşık 600 sayfa olan Marifetname, dini, tasavvufi ve sosyal bilimlerin tümünü içinde toplayan bir ansiklopedi niteliğinde. Aynı zamanda, 18. yüzyıldan beri Türk-İslam dünyasının en çok okunan eserlerinden biri.

Coğrafya, anatomi, fizyoloji, dini ve felsefi içerikler...

Birçok farklı konuda bilgi kitapta yer alıyor. 

İbrahim Hakkı Hz.'nin kendi eliyle yazdığı Marifetname  adlı eserin orjinalinde bulunan dünya haritası.

Kitapta bulunan haritalarda, Anratika için "Arazi-i Cenube-i Meçhule", Amerika için de "Amerika tabir olunan Yeni Dünya" ifadesi kullanılmıştır.

Antartika, bu haritadan yakllaşık yüz yıl sonra keşfedilmiştir.

Kurgu: Ünsel Ayhan Aybek