Savunmanın geleceği otonom silahlarda: Türkiye iddialı başladı

İnsan kontrolü gerektirmeyen savunma araçları ilk kez 2. Dünya Savaşı sırasında kullanılmaya başlandı. Mayın gibi tehlikeli savunma araçlarının yerini yapay zekâ teknolojisindeki gelişmeler nedeniyle akıllı teknolojiler almaya başladı.

Günümüzde ise yapay zekâlı ve insan kullanımı gerektirmeyen (otonom) kabiliyetli savunma sistemleri dev adımlarla ilerliyor. Yakın gelecekte, ülkelerin savunmalarını ağırlıklı olarak otonom kabiliyetli sistem ve silahların yapması bekleniyor.

Dünyada büyük yatırım var

‘Future Market Insight’ sitesinin rakamlarına göre 2025’te otonom silah sisteminin küresel boyutu 44 milyar doları aştı. Ancak 2035’te bu pazarın boyutunun 77,8 milyar dolar olması öngörülüyor. Bunun önemli bir bölümünün ise kara silah sistemleri olması bekleniyor. 2025 itibarıyla otonom kabiliyetli kara savunma silahlarının pazardaki oranı yüzde 40 düzeyinde.

Türkiye devler arasında

Otonom savunma sistemleri, insan gibi düşünebilen ve inisiyatif alabilen sistemler. Yapay zekânın askeri teknolojide aktif olarak kullanılmasıyla desteklenen otonom kabiliyetli silahlar konusunda öne çıkan ülkeler arasında Türkiye de var.

ABD, Çin, Rusya ve İngiltere gibi ülkelerle birlikte, Türkiye de son yıllarda geliştirdiği otonom kabiliyetli savunma silahlarıyla küresel olarak dikkat çekti hatta ihracına başladı.

Yerli ve milli yüksek teknoloji

Bu savunma araçlarının geliştirilmesi iki açıdan önem kazanıyor. Ülkenin bekası anlamında savunma sanayiinde dışa bağımlılığı azaltırken, yerli ve milli savunma sanayii oranı yükseliyor. Savunma sanayii yüksek maliyetli bir alan olduğu için önemli bir kaynak, ülke içinde kalıyor. İhraç sayesinde girdi sağlanıyor. Ayrıca, uluslararası ilişkilerde ortaya çıkabilecek olası krizden en az etkilenme avantajı sağlıyor.

Karadaki otonom güç

Havelsan tarafından geliştirilen Barkan, sahada askeri birliklere görev desteği sağlıyor. İnsanlı ve insansız araçlar, tek merkezden komuta edilebiliyor. Silahlı, robotik kol ya da yük taşıyıcı olarak görev alabiliyor. Otokar tarafından geliştirilen Alpar ise seri hibrit elektrikli altyapıya sahip. Bu nedenle sessiz görev yapabilen araç, keşif, gözetleme veya muharebede, insansız olarak kullanılabiliyor. Aselsan tarafından Kaplan, Ertuğrul, Elektroland tarafından Boğaç, OğuzKağan tarafından Demirhan, Aselsan-Katmerciler ortaklığıyla Ukap, Havelsan-TÜBİTAK-SAGE tarafından Alpan gibi otonom araçlar da mevcut.

Gök Vatan'da dikkat çekenler

Baykar tarafından geliştirilen ve küresel pazarda dikkat çeken Bayraktar TB2, silahlı ve silahsız olarak kullanılabilen bir insansız hava aracı (İHA). Türkiye yanında Ukrayna, Katar, Azerbaycan, Polonya ve Fas gibi ülkeler de savunmalarında kullanıyor. Baykar tarafından geliştirilen Akıncı TİHA, Kalkan DİHA ve  Kale ortaklığıyla geliştirilen Bayraktar Mini İHA da otonom kabiliyetli araçlar arasında. TUSAŞ’ın geliştirdiği Aksungur da Türkiye’nin havadaki otonom İHA’ları arasında dikkat çekenlerden biri. Ağırlıklı olarak gözetim ve keşif amaçlı görev yapıyor. TUSAŞ ayrıca Anka, Baykuş, Şimşek İHA’ları ve Alpin insansız helikopter de üretiyor.

Ayrıca STM tarafından geliştirilen Kargu, Türkiye ve Azerbaycan’da kullanılırken, Vestel tarafından geliştirilen Karayel de Suudi Arabistan tarafından kullanılıyor. Havelsan tarafından BAHA isimli İHA’nın geliştirilmesi süreci devam de ediyor. DASAL ise Puhu’yu geliştiriyor.

Mavi Vatan'ın yeni aktörleri

Ares ve Meteksan tarafından geliştirilen Ulaq, Türkiye’nin muharip insansız deniz aracı (İDA) olarak dikkatleri üzerine çekti. Keşif ve gözetleme yanında su üstü savaşında da silahlı olarak kullanılabiliyor. Ayrıca denizaltı ve elektronik harp konusunda da etkili. Aselsan’ın geliştirdiği Albatros-K ise su üstünde insansız olarak hareketli hedef gemisi görevlerinde kullanılıyor. İstenirse yarı otonom olarak da kullanılma imkanı var. Ayrıca Aselsan tarafından üretilen Marlin, Sancar, Salvo, Pirana, Kama, Çaka isimli otonom kabiliyetli deniz araçları da mevcut.

Karabağ, Libya, Ukrayna

Savunma sistemlerinde otonom araçlara yönelmesinde Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’ın bölgesinin Ermenistan işgalinden kurtarılması ve Ukrayna’da yaşanan savaş etkili oldu. Otonom silahların etkinliğinin sahada görülmesi, küresel boyutta yatırımları artırdı. Otonom kabiliyetli silahlar Güney Kore gibi ülkelerde sınır devriyesi olarak da kullanılıyor.

Sensör, lazer, kamera, silah

Asker kaybını da en aza indiren otonom kabiliyetli silahlar sensörler, kameralar, radar sistemleri, lazer sistemleri ile donatılıyor. Muharebede kullanılmak istendiğinde silah eklenebilen bu sistemler, Türkiye tarafından terörle mücadelede de görev yaptı.