ABD ekonomisi, geçen yıl 2,6 milyonu aşkın kişiye iş imkanı yaratırken, ülkede işsizlik oranı yüzde 5,7'den yüzde 5'e geriledi. İş gücü piyasasının özellikle son üç ayda gösterdiği güçlü performans, ABD Merkez Bankasının (Fed) faiz artışına başlamasında önemli rol oynadı.
AA muhabirinin, geçen cuma günü açıklanan aralık ayı istihdam verilerinin ardından yaptığı hesaplamalara göre, ABD'de geçen yıl 2 milyon 650 bin kişi işsizlikten kurtulurken, bu rakam 2014'ün ardından son 15 yılın en yüksek ikinci istihdam artışı olarak kayıtlara geçti.
Ülke ekonomisi, 2014'te istikrarlı ve güçlü işe alımlarla 3 milyon 166 bin kişiyi istihdam ederek, 1999'dan bu yana en parlak yılını yaşamıştı.
Buna karşın, iş gücü piyasasının 2015 boyunca izlediği inişli çıkışlı grafik, ekonomiye ilişkin belirsizliği artırarak Fed'in faiz artışını birkaç kez ertelemesine yol açtı.
Mart en kötü, ekim en iyi ay oldu
ABD Çalışma Bakanlığının şimdiye kadar açıklanan verilerine göre, tarım dışı istihdam, ocakta 201 bin ve şubatta 266 bin arttıktan sonra mart ayında 119 binle yılın en kötü performansını kaydetti. Piyasalarda hayal kırıklığı yaratan mart ayı istihdam verilerinde, fatura olumsuz hava şartları, yavaşlayan sanayi üretimi, petrol rafinerilerindeki işten çıkarmalar ve durgun inşaat sektörüne kesildi.
Öte yandan, ocakta yüzde 5,7 olan işsizlik oranı, şubatta yüzde 5,5'e geriledi ve mart ayında düşen işe alımlara karşın bu seviyesini korudu.
Ancak nisan ve mayıs verilerinin de sırasıyla 187 bin ve 126 bin ile beklenenden zayıf gelmesi ve işsizlik oranının aylarca yüzde 5,5'te çakılı kalması, ülke ekonomisine yönelik endişeleri artırarak Fed'in faiz artışına haziranda başlamasının önüne geçti.
17-18 Haziran 2015 tarihlerinde düzenlenen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı sonuç bildirisinde, Fed yetkililerinin, faiz artışına başlamadan önce iş gücü piyasasında daha fazla iyileşme görmek istediği kamuoyuna yansıdı.
Bu nedenle kritik önem taşıyan haziran ayı tarım dışı istihdam verisi, 245 binle beklentileri aştı, işsizlik oranı yüzde 5,5'den yüzde 5,3'e düştü. Bu da iş gücü piyasasının yeniden toparlanmaya başladığının sinyali olarak algılandı.
Buna ilaveten, temmuz ayında 223 binle tahminlere yakın açıklanan veri, Fed'in ilk faiz artışına eylülde gidilebileceği beklentisini yüzde 60-70'lere kadar yükseltti.
Fakat istihdam artışının ağustos ayında sert düşüşle 153 bine gerilemesi ve eylülde de 145 binle beklentilerin çok altında kalması, Fed'in ilk faiz artışını bir kez daha ertelemesine yol açtı. Bu arada işsizlik oranı, ağustosta yüzde 5,1'e kadar indi ve temmuzda değişim göstermedi.
Ekim ayına gelindiğinde ise tarım dışı istihdam 271 binle piyasa beklentisinin çok üstüne çıkarak, yılın en yüksek artışını kaydetti. Aynı zamanda işsizlik oranı birçok ekonomistin ABD ekonomisi için "doğal işsizlik" seviyesi olarak değerlendirdiği yüzde 5'e düştü. Bu performans, faiz artırımına yıl bitmeden başlamak isteyen Fed'e bir nevi "yeşil ışık" yaktı.
Nitekim, öncü kasım verisinin 211 binle beklentileri geride bırakması ve rekor seviyedeki ekim rakamının 271 binden 298 bine revize edilmesinden güç alan Fed, 16-17 Aralık'taki FOMC toplantısında tarihi bir karar aldı. Fed, yaklaşık 10 yıl aradan sonra yeniden faiz artışına başladı.
İstihdam 2015'i güçlü kapattı
Geçen cuma günü açıklanan aralık ayı istihdam raporuna göre, tarım dışı istihdam verisi 292 binle beklentileri aşarken, işsizlik oranı beklentiler paralelinde yüzde 5'te sabit kaldı.
Fed'in faiz artışının ardından açıklanan ilk istihdam raporu olması açısından önem taşıyan eden söz konusu rapor, ABD ekonomisinin, cılız küresel büyüme, yavaşlayan Çin, düşük petrol fiyatları ve güçlü dolar gibi birçok negatif faktöre rağmen istikrarını koruduğunu da ortaya koydu.
Diğer taraftan kasım verisi 211 binden 252 bine ve halihazırda rekor seviyede bulunan ekim verisi 298 binden 307 bine revize edilirken, toplamda 50 bine ulaşan bu revizyonlar, son 3 ayın ortalama istihdam artışını 284 bine çıkardı. Son 12 ayda istihdam edilen Amerikalı sayısı ise toplamda 2 milyon 650 bine ulaştı.
Analistler, iş gücü piyasasının 2015'i güçlü bir performansla kapatmasının, Fed'in işini kolaylaştırdığını vurgulayarak, piyasaların ABD ekonomisinin geleceği ve faiz artış hızı hakkında ipuçları sunan tarım dışı istihdam verilerine odaklanmaya devam edeceğine dikkati çekti.
Tarım dışı istihdam verisi neden önemli
ABD tarım dışı istihdam verisi, ülke ekonomisini oluşturan ana sektörlere ilişkin bilgiler sağlaması ve Fed'in para politikasında önemli yer tutması nedeniyle hisse senedi, tahvil, döviz ve emtia piyasalarını etkiliyor.
Son dönemde, verinin 200 bin olarak belirlenen eşik seviyenin üstünde açıklanması, ekonominin iyi yolda gittiği şeklinde değerlendiriliyor. Verinin piyasa beklentilerinin üstüne çıkması, genelde doların değer kazanmasına ve altının değer kaybetmesine yol açıyor.
Söz konusu veri, merkezi Washington'da bulunan ABD Çalışma Bakanlığının her ayın ilk cuma günü yerel saatle 8:30'da yayımladığı istihdam raporunda yer alıyor. Yaklaşık 400 bin iş yeriyle yapılan anket sonucunda belirlenen tarım dışı istihdam, madenden perakendeye, ulaşımdan kamuya kadar birçok endüstrideki işe alımları kapsarken, tarım sektörünü içermiyor.
Tarım sektörü neden dışarıda bırakılıyor
ABD Çalışma Bakanlığı, aylık istihdam raporunun tarım sektörünü kapsamamasının nedenini, bu alanda çalışanların genel olarak işsizlik maaşı başvurularından muaf tutulması ve mevsimlere göre büyük değişkenlik göstermesiyle açıklıyor.
Tarım sektöründe çalışanlara yönelik istihdam istatistikleri ise Çalışma ve Tarım bakanlıkları tarafından gerçekleştirilen ayrı sayımlarla belirleniyor. Buna göre, geçen yılın aralık ayında tarım sektöründe çalışan Amerikalıların sayısı yaklaşık 2 milyon 111 bindi. Ülkedeki toplam çalışan sayısının ise yaklaşık 144 milyon 47 bini bulduğu öngörülüyor.
ABD tarım dışı istihdam verisinin 2015 yılına ilişkin aylık bazda açıklanmış nihai rakamları içeren tablosu ise şöyle:
|
Aylar |
Tarım dışı istihdam |
İşsizlik (%) |
|
Ocak |
201.000 |
5,7 |
|
Şubat |
266.000 |
5,5 |
|
Mart |
119.000 |
5,5 |
|
Nisan |
187.000 |
5,4 |
|
Mayıs |
260.000 |
5,5 |
|
Haziran |
245.000 |
5,3 |
|
Temmuz |
223.000 |
5,3 |
|
Ağustos |
153.000 |
5,1 |
|
Temmuz |
145.000 |
5,1 |
|
Eylül |
145.000 |
5,1 |
|
Ekim |
307.000 |
5,0 |
|
Kasım* |
252.000 |
5,0 |
|
Aralık* |
292.000 |
5,0 |
|
Toplam |
2.650.000 |
- |
NOT: Kasım ve aralık aylarına ait nihai tarım dışı istihdam verileri gelecek 2 ay içinde açıklanacak.
(AA)
10.1ºC
Ankara
