Ülke Profili: Norveç

Norveç, İskandinav Yarımadası'nın batısında yer alan bir Kuzey Avrupa ülkesi. Ül­kenin ba­tı­sın­da At­las Okya­nu­su, do­ğu­sun­da İs­veç, Fin­lan­di­ya ve Rus­ya yer al­ıyor.

Güneyinde­ki Ska­ger­rak Bo­ğa­zı, Bal­tık De­ni­zi’ni At­las Ok­ya­nusu’na bağ­lıyor. Kuzeyin­de ise Ku­zey Buz De­ni­zi bu­lun­uyor.

Nor­veç’in yer şe­kil­le­ri­nin önem­li bir kıs­mını İs­kan­di­nav Dağ­la­rı oluş­tu­ruyor.

Ku­zey­do­ğu-güneyba­tı doğ­rul­tu­sun­da uza­nan bu dağ­la­rın yük­sek­li­ği yer yer 2 bin met­re­yi geç­iyor.

Çok sa­yı­da kı­sa boylu akar­su­yun bu­lun­du­ğu ül­ke­de hid­ro­elektrik enerji potansiye­li ise yüksek.

[Kaynak: Ticaret Bakanlığı / Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü]

Ok­ya­nu­sal, sert ka­ra­sal iklimin ve tun­dra ik­li­minin et­ki­li­ olduğu ülkede yaz­lar kı­sa ve se­rin, kış­lar uzun ve so­ğuk­ geçiyor. Gulf Stream sı­cak su akın­tı­sı­nın et­ki­siy­le ba­tı kı­yı­la­rın­da­ki sı­cak­lık, ay­nı en­lem­ler ara­sın­da­ki kı­yı­la­ra gö­re da­ha yük­sek­. Do­ğal bit­ki ör­tüsü ise or­man­.

Nor­veç, ik­lim ko­şul­la­rın­dan do­la­yı nüfusu ve yerleşimi sey­rek ülkeler arasında. Nü­fusun önem­li bir kıs­mı gü­ney ve gü­ney­do­ğu­da top­lan­mış­ olan ülke sakinlerinin yaklaşık yarısı, başkent Oslo çevresindeki yaşıyor.

Norveç'ten Avrupa'ya gaz güvencesi

Siyasi ve idari yapı

Parlamenter Demokrasi (Anayasal Monarşi) ile yönetilen ülkede, 1814 Anayasası ile demokratik yönetim ve anayasal monarşi birlikte kuruldu. Parlamento ise 1884 oluşturuldu. Ülkede genel seçimler her dört yılda bir yapılıyor.

Kral Norveç toplumunun resmi temsilcisi ve devlet başkanı olsa da bu temsil sembolik. Parlamento Stortinget ülkede en yüksek otorite. Devlette güç yasama – yürütme - yargı etrafında toplanıyor.

[Kaynak: TRT Haber]

Tarım ve hayvancılık

Yer şe­kil­le­ri ve ik­lim ko­şul­la­rın­dan do­la­yı ül­ke­de ta­rı­ma el­ve­riş­li ara­zi çok az­. Bu yüzden it­ha­la­tta ta­rım ürünle­ri önem­li bir yer tu­tuyor.

Tarıma elverişli arazi az olsa da ülkede hay­van­cı­lık ge­liş­miş­. Sı­ğır, ko­yun, ke­çi, do­muz ve Ren geyiği yetiştiriciliğinin yapıldığı ülkenin ihracatında ba­lık­çı­lık da oldukça önemli.

[Kaynak: https://www.norden.org/]

Doğal kaynaklar ve yer altı kaynakları

Nor­veç’in ge­liş­me­sin­de ül­ke­nin do­ğal kay­nak­la­rı­nın önem­li bir et­ki­si var. Pet­rol ve do­ğal gaz ya­tak­la­rı ba­kı­mın­dan Av­ru­pa’nın en zen­gin ül­ke­si­ olan Norveç, bu alanda kendi ih­ti­ya­cını kar­şı­la­dı­ğı gi­bi ih­raç da ediyor.

Doğal kaynaklar ve yer al­tı kay­nak­la­rı yönünden zengin­ olan ülke muazzam bir hidroelektrik potansiyele sahip. Bu potansiyelin neredeyse üçte birinin ekonomik olarak kullanılabilir olduğu tahmin edilmekte.

Ekonomi

Norveç'in modern üretim ve refah sistemi başta Kuzey Denizi petrolü olmak üzere doğal kaynakların işlenmesiyle elde edilen gelire dayanıyor.

Milli gelirin en büyük kaynağı, petrol ve doğal gazın çıkarılması ve ihracatı. 1990'ların ortalarında Norveç dünyanın en büyük ikinci (Suudi Arabistan'ın ardından) petrol ihracatçısıyken şu anda da dünyanın 13'üncü büyük petrol üreticisi konumunda.

Norveç, doğalgaz ihracatında rekor bekliyor

Petrol endüstrisi, ülkenin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH)’sının yaklaşık dörtte birini oluşturuyor. Norveç'in petrol ihracatının büyük çoğunluğu Avrupa Birliği ülkelerine gidiyor.

Diğer önemli endüstriler arasında balıkçılık, çelik, nakliye ve turizm bulunuyor. Ormancılık da ülkenin önemli bir gelir kaynağı. Batı Avrupa'ya ihraç edilen mallar ve ya dış ticaret, Norveç'in milli gelirinin beşte ikisinden fazlasını oluşturmakta.

Avrupa'nın en büyük ilmenit yatağı (titanyum cevheri) güneybatı Norveç'te bulunuyor. Madencilik ve imalat (petrol faaliyetleri hariç), Norveç'in ihracat kazançlarının dörtte birini oluşturuyor.

Norveç'in başlıca ticaret ortakları, Birleşik Krallık (Norveç ihracatının en büyük bölümünü alan ülke), Almanya, İsveç (Norveç'e en büyük ithalat katkısı olan ülke), Çin ve Hollanda. Başlıca ithalat ürünleri arasında makina, motorlu taşıtlar, gemiler, demir-çelik endüstrisi ve kimyasal ürünler ile özellikle meyve ve sebzeler olmak üzere gıda ürünleri yer alıyor.

[Fotoğraf: TRT Haber]

AB üyesi değil ama Avrupa Ekonomik Alanı'nın bir parçası

1994 yılının düzenlenen referandumun ardından Norveç halkı Avrupa Birliği (AB) üyeliğini reddetti. AB'de olmamasına rağmen, Norveç Avrupa Ekonomik Alanı'nın bir parçası ve NATO üyesi.

Norveç’in üyesi olduğu başlıca uluslararası kuruluşlar ise şu şekilde sıralanıyor:

CE (Avrupa Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi), FAO(Tarım ve Gıda Örgütü) , CBSS (Baltık Ülkeleri Konseyi), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), NATO NIB (İskandinavya Yatırım Bankası), OECD (OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), Birleşmiş Milletler (BM), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WTO (Dünya Ticaret Örgütü).

Norveç Varlık Fonu Rusya yatırımlarını durdurdu

NATO'nun en büyük tatbikatı Norveç'te

NATO'nun kuzey kanadı olarak önemli stratejik konuma sahip olan ülkenin önemi Ukrayna - Rusya Savaşı ile birlikte bir kez daha gündeme geldi.

Norveç’in savunma gücü, tüm topraklarını büyük bir saldırgana karşı korumak küçük olsa da ülkenin  stratejisi, NATO kuvvetleri gelene kadar kuzeydeki kilit bölgeleri savunmak için tasarlandı.

1990'larda Sovyet tehdidi ortadan kalktıktan sonra, Norveç'in askeri ve savunma harcamaları önemli ölçüde azaldı.

NATO'dan Rusya'nın komşusu Norveç'te dev tatbikat

14 Mart'ta NATO, Norveç'te dev bir tatbikat başlattı. NATO'nun tatbikatı duyurduğu yazılı açıklamasında, "Cold Response" ismi verilen operasyonun 8 ay öncesinden planlandığı ve düzenli bir tatbikat olduğu, Rusya'nın Ukrayna saldırılarıyla ilgisi olmadığı vurgulanmıştı.

Ancak operasyonun Rusya'nın sınır komşusu Norveç'te yapılması, NATO üyesi olmamasına rağmen diğer komşusu Finlandiya'nın da katılımcılar arasında yer alması ve son 30 yıldır Kuzey Kutbu'nda yapılan en büyük tatbikat olması nedeniyle dikkati çekti.

Avrupa'ya gaz güvencesi

Avrupa ülkeleri, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik eylemleri sonrasında ortaya çıkan son kriz nedeniyle Rusya'ya olan enerji bağımlılığını azaltmak istiyor.

Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store, Avrupa ülkelerine enerji tedariki konusunda güvence vererek azami kapasitede doğal gaz arzına devam edeceklerini söyledi.

Avrupa'nın enerji sorunu: Rusya doğal gazı keser mi?

Avrupa'nın doğal gaz ihtiyacının yüzde 20'sini Norveç'in karşıladığını söyleyen Store, Avrupa'ya maksimum kapasiteyle gaz göndermeye devam edeceklerinin güvencesini verdi.

"Aslında şu anda kapasitemizin de üzerine çıkmış durumdayız. Müttefiklerimizle dayanışmamızı öngörülebilir şartlarda sürdürmeye devam edeceğiz."

Norveç, Avrupa'ya kıta içinde enerji sağlayan tek ülke.

Grafik: Şeyma Özkaynak