Sinirlerin gerildiği sınırlar

Sınırlar, devletlerin uluslararası platformda egemenlik alanlarını belirleyen, savaşlar veya uluslararası anlaşmalar ile çizilen olgulardır. Ancak, uluslararası arenada veya devletlerin kendisinde ortaya çıkan yeni koşullar ve değişen politikalar, sınırların farklı şekilde değişmesine veya yeni gerginliklerde başat rol oynamasına yol açabiliyor.

Amerika’dan Afrika’ya Asya’dan Avrupa’ya birçok ülke sınırı çeşitli nedenlerden dolayı gergin. Farklı coğrafyalarda sinirlerin gerilmesine yol açan sınırları derledik..

Sınırlarda yeni sorun: GÖÇ

Ülkeler arasındaki sınırlarda artan gerginliklerin birçok farklı nedeni var. Bugün dünyamızda, savaşlarla ve anlaşmalarla belirlenemeyen sınırlarda; sıcak askeri çatışmalar ya da diplomatik arenada yaşanan krizler devam ediyor. Ancak geleneksel sınır problemden ayrışan yeni sınır gerginlikleri de sık sık görülüyor: Göç, sınırlardaki gerginliklerin yeni nedeni.

Belarus-Polonya Sınırı

Belarus-Polonya sınırında son zamanlarda yasadışı göçmenlerin Avrupa’ya geçme çabası, göçün neden olduğu sınır gerginliklerine en güzel örnek. Belarus-Polonya sınırında 8 Kasım'dan bu yana, Avrupa’ya göçme arayışıyla çoğunluğu Irak ve Suriye'den geln 2 binin üzerindeki kişi, Belarus üzerinden Polonya'ya geçmeye çalışıyor.

[Çoğunluğu Irak'tan gelen kişiler Polonya sınırından Avrupa'ya geçmek istiyor. Fotoğraf: AA]

Avrupa'ya göçme arayışıyla Irak ve Suriye'den gelerek Belarus üzerinden Polonya'ya geçmeye çalışan, aralarında önemli sayıda çocuk ve kadının bulunduğu 2 binin üzerindeki kişinin Belarus-Polonya sınırında mağduriyeti hala devam ediyor. Öte yandan yaşananlardan Belarus’u sorumlu tutan Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerle Minsk yönetimi arasındaki gerginlik de sürüyor.

ABD-Meksika Sınırı

Düzensiz göçmenlerin sınırlara yığıldığı bir diğer bölge ise Amerika Kıtası’nda yer alıyor. Honduras-Guatemala-Meksika-ABD şeklinde bir rotadan ilerleyen, Orta Amerika'dan ABD'ye belgesiz göçmen girişi 2019 mali yılında sıçrama yaptı.
Bölgeden yeni gelenler, 2021 mali yılında sınırı geçen Meksikalıların sayısını tekrar aşabilecek gibi görünüyor. COVİD-19 salgını nedeniyle azalan göç trafiği, son zamanlarda bir hayli arttı.

[Harita: TRT Haber]

Son olarak Meksika'nın Guatemala sınırından yola çıkan yaklaşık 3 bin kişilik yeni göçmen kafilesi, ABD sınırına ulaşmak için yürüyüşe başladı.
ABD ise, Meksika sınırında sayıları her geçen gün artan göçmenlere karşı kapıları kapatıyor ancak insani kriz artarak devam ediyor.

GELENEKSEL SINIR ANLAŞMAZLIKLARI..

Azerbaycan-Ermenistan Sınırı

Sovyetler Birliği’nin (SB) dağılmasının ardından ortaya çıkan en önemli sorunlardan biri, Ermenistan’ın işgal politikası oldu.

Ermenistan’ın 1993’e kadar Azerbaycan topraklarının yüzde 20’sini işgal etti. 1 milyonda fazla Azerbaycanlı yaşadıkları toprakları terk etmek zorunda kaldı.
Soruna çözüm bulmak amacıyla uzun yıllar Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) bünyesinde müzakereler yürütüldü ancak müzakerelerde ilerleme sağlanamadı.

[Harita: TRT Haber]

30 yıl sonra…

Azerbaycan, Ermenistan’ın tacizlerine karşılık olarak 27 Eylül 2020’de askeri operasyon başlattı ve 44 gün süren çatışmaların ardından Dağlık Karabağ Ermenistan işgalinden kurtarıldı.

[Harita: TRT Haber]

İki ülke arasında imzalanan ateşkes anlaşmasına rağmen Ermenistan güçlerinin tacizleri nedeniyle bölgede tansiyon yükselmeye devam ediyor.

 Ukrayna-Rusya Sınırı

Son zamanlarda uluslararası arenada en çok konuşulan sınırlardan birisi Rusya-Ukrayna sınırı.

[Harita - Grafik: TRT Haber / Hafize Yurt]

Peki, gerginliğin nedeni ne?

Ukrayna'da Rus kökenli nüfusun yoğun bulunduğu Donetsk ve Lugansk (Donbas) bölgelerinde Şubat 2014'te ayrılıkçı gruplar ağır silahlarla hükümet yanlısı birliklere saldırdı. Ukrayna ordusundan bazı silahları ele geçiren ayrılıkçılar, Kiev yönetimine göre, önemli silah ve mühimmat desteğini Rusya'dan gördü.

Rus yanlısı ayrılıkçıların kontrolündeki Donetks ve Lugansk bölgeleriyle Kiev ordusunun kontrolündeki bölge arasında cephe hattı oluştu. Geçen 7 yıl içinde temas hattında zaman zaman çatışmalar yaşandı ve iki taraftan da can kayıpları oldu.

Bugünlerde ise, Rusya’nın bölgeye yaptığı askeri yığınak dünyanın gündeminde. Hem Ukraynalı hem de ABD’li yetkililer sık sık Rusya’nın askeri faaliyetleri konusunda açıklamalarda bulunuyor.

[Nursel Cobuloğlu, [25.01.2021 17:04] Grafik: TRT Haber/Nursel Cobuloğlu]

Çin-Hindistan Sınırı

Çin ile Hindistan arasındaki Himalaya Dağları'nın çevrelediği belirsiz sınır hattı ülkeler arasında egemenlik tartışmalarına neden oluyor. Akarsuların, göllerin, buzulların ve karlı zirvelerin bulunduğu 3 bin 500 kilometrelik sınır, tarafları sık sık karşı karşıya getiriyor.

Pekin yönetimi, "Güney Tibet" olarak adlandırdığı Hindistan'ın Arunaçal Pradeş eyaletindeki 90 bin kilometrekarelik toprakta hak iddia ederken Yeni Delhi Aksay Çin platolarını kapsayan 38 bin kilometrekarelik alanın Pekin yönetimince işgal edildiğini savunuyor.

Taraflar uzun yıllardır süregelen görüşmelere rağmen egemenlik ihtilaflarını çözemedi. Sınır bölgelerinde, iki ülke askerleri arasında sık sık çatışmalar yaşanıyor.

Kırgızistan ile Tacikistan Sınırı

Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki tartışmalı sınır bölgesinde de sık sık askeri çatışmalar yaşanıyor.

Çatışmaların nedeni ise, Batken Bölgesi

[Harita: TRT Haber]

Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki 970 kilometrelik sınırdan sadece 503 kilometresi belli olan Kırgızistan'ın güney batısındaki Batken Bölgesi, 525 bin nüfus, 3 şehir ve 189 köyden oluşuyor.

Başkent Bişkek'e 750 kilometre uzaklıktaki Batken bölgesinin tam ortasında, komşu ülke Tacikistan'a bağlı Voruh ve Soh yerleşim yerlerinin yanı sıra Özbekistan'a ait Şahimerdan adlı yerleşim birimi yer alıyor.

Komşu ülkeleriyle kara sınırı olmayan bu yerleşim birimlerinin halkı, tarım için su ve gıda ihtiyaçlarını Kırgız köylerinde bulunan barajlardan ve pazarlardan sağlıyor.
Tacik ve Kırgız halkının yoğun yaşadığı bölgedeki tek karayolu, arazi, tarımsal sulama, hayvan otlatma, kaçakçılık, ortak yol kullanımı ve sınırda izinsiz geçişler gibi nedenlerle gerginlik çıkması üzerine sıklıkla ulaşıma kapatılıyor.

Etiyopya-Sudan Sınırı

İki ülke arasındaki krizin merkezinde, Etiyopya'nın Amhara eyaletinin kuzeybatısı ile Sudan'ın tarım açısından stratejik önemi olan Gedarif eyaleti arasında yer alan el-Faşaga bölgesi var.

Sudan ile Etiyopya arasındaki sınır, sömürge dönemine ait anlaşmalarla belirlenmişti. Bu anlaşmalar sınırı belli noktalarla değil takribi bir şekilde ortaya koyuyor.

[Harita: TRT Haber]

İki ülke arasında Faşaga bölgesi üzerinde anlaşmalar sağlanmış olsa da, zaman zaman 744 kilometre uzunluğu olan sınırda tansiyon yükselmeye devam ediyor.

Etiyopya-Eritre Sınırı

1998'de ise Etiyopya ile Eritre arasında Badme bölgesi nedeniyle çatışmalar patlak vermiş, yaklaşık 80 bin askerin ölümüne neden olan ihtilaf, uzun yıllar geçmesine rağmen hala çözüme kavuşturulamamıştı. Uluslararası Adalet Divanı, bölgenin büyük bir kısmının Eritre toprağı olduğuna karar verse de Etiyopya bölgeden çekilmeyi reddetmişti.

Eritre ordusu, Etiyopya'nın Tigray bölgesinde yerel milisler ile ordu arasında yaşanan çatışmalar sırasında, fırsatı değerlendirip ordusuyla girerek söz konusu bölgeyi yeniden ele geçirmişti.

Kosova-Sırbistan Sınırı

Sırbistan, 2008'de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Kosova'yı hala kendi toprağı olarak görmeye devam etse de Kosova bugüne kadar 100'ün üzerinde ülke tarafından bağımsız bir devlet olarak tanındı.

Kosova ile Sırbistan arasındaki diyalog süreci, farklı sebeplerden yaşanan gerginlikler nedeniyle sık sık kesintiye uğradı. Bugün, iki ülke sınır geçişlerinde gerginlikler yaşanmaya devam ediyor.