2019 yılının son çeyreğinde küresel ekonominin yavaşlayarak büyüme hızlarında yol açtığı aşınma, ABD ile Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki ticaret savaşında silahların susmasını sağlamış geçici bir ateşkes dönemine girilmişti.
2020 yılının başlamasıyla beraber ise COVID-19 virüsü yalnızca tıbbi bir kriz olmaktan çıktı, öngörülemeyen dolaylı etkileriyle küresel düzeyde ekonomik ve jeopolitik tehdit haline geldi.
Küresel virüs salgınının merkez üssü olarak Çin Halk Cumhuriyeti’nin işaret ediliyor olması, Pekin çevresindeki potansiyel çatışma alanlarını da hareketlendirdi.
ABD’nin salgın nedeniyle yaptırımlarla tehdit ettiği Çin, dört bir yandan askeri tehditlerle aynı anda yüzleşmek zorunda kaldığı bir sürece girdi.
Nükleer güçlerin taşlı sopalı kavgası
Bugünlerde Asya-Pasifik bölgesinde nükleer silah sahibi 6 ülkenin ( ABD-Çin Halk Cumhuriyeti-Kuzey Kore- Rusya-Hindistan-Pakistan) silahlı kuvvetleri istim üstünde.
Amerika Birleşik Devletleri denklemin dışarısına çıkarıldığında Asya-Pasifik son 10 yılda silahlanmaya en fazla harcamanın yapıldığı yapıldığı bölge. 2018 yılında bu bölgedeki ülkeler silahlanmaya 523 milyar dolar harcadılar.
COVID-19 salgınının rakiplerinde yarattığı istikrarsızlıktan faydalanmak ya da giderek büyüyen küresel ekonomik krizin sosyo-ekonomik yapısında patlamalara yol açmasını istemeyen başkentler pusudaki potansiyel çatışma konularını gün yüzüne çıkardılar.
Bölgedeki kaotik manzara 15-16 Haziran günlerinde zirve noktasını gördü. Çin Halk Cumhuriyeti’nin başkenti Pekin, virüs salgınının ikinci dalgası ihtimali nedeniyle kilit altına alınırken, Hindistan sınırında yakın tarihte eşine rastlanmamış bir çatışma yaşandı.
Tartışmalı sınır bölgesi Doğu Ladakh’daki Galwan Vadisi’nde 5 Mayıs’tan bu yana devam eden gerilim çatışmaya dönüştü. Ancak garip olan, iki nükleer gücün askerlerinin mühimmat kullanmadan, taş ve sopa kullanarak giriştikleri çatışmada Hindistan tarafının 20, Çin’in ise 43 can kaybı vermesi oldu.
[Doğu Ladakh’daki Galwan Vadisi'nden alınan uydu görüntüsü (Fooğraf: Reuters)]
Kuzey Kore irtibat ofisini havaya uçurdu
Bu çatışmanın ardından Hindistan ordusu en üst düzeyde alarma geçti. Ancak bölgedeki sertlik düzeyi yüksek gelişmeler bununla da sınırlı değildi. ABD’nin yaptırımları nedeniyle ekonomik anlamda köşeye sıkışan Kuzey Kore, sürpriz bir hamle yaptı.
2018 yılında ABD Başkanı Trump ile Kuzey Kore lideri Kim Jong Un arasında kurulan diyalogla beraber yumuşayan ilişkilerin simgesi olarak, Pyongyang ile Güney Kore’nin başkenti Seul arasında bir irtibat ofisi kurulmuştu.
Güney Kore tarafından 15 milyon dolar harcanarak inşa edilen, bir nevi de facto büyükelçilik görevi gören bina 16 Haziran sabahı Kuzey Kore tarafından havaya uçuruldu. Hemen ardından Kuzey Kore ordusunun askerden arındırılmış bölgeye ilerleyeceği yönündeki iddialar Asya-Pasifik bölgesindeki gerilimi daha da artırdı.
Tayvan Geçidi üzerinde gerilim
Aynı 24 saat içerisinde Haziran ayı başından itibaren Tayvan Geçidi üzerinde tırmanışa geçen bir başka kriz de ivme kazandı.
Çin’in Su-30 savaş uçakları ile ABD’nin F-15 uçakları arasındaki önleme mücadelesine 16 Haziran’da Tayvan hava kuvvetleri de katıldı.
Tayvan F-16’larının Çin’in J-10 savaş uçaklarını karşılaması “Tek Çin Politikasının” Hong Kong başta olmak üzere daha sorgulanır hale getirdi. Pekin, Tayvan’a karşı 1950’li yıllarda olduğu gibi silah kullanma seçeneğini artık daha açık telaffuz eder hale geldi.
Hong Kong’a tanıdığı özel statüyü de ortadan kaldırarak, bu kentteki demokrasi taleplerini askeri yöntemlerle bastırmayı göze alan Pekin yönetimi Pasifik Okyanusu’nda devriye görevi yapan Amerikan donanmasının 3 uçak gemisi muharebe grubunun baskısını da ensesinde hissediyor.
Bölgede gerek nükleer gerek konvansiyonel silahlarla inşa edilen yığınağın, etkileri giderek artan salgın ve ekonomik krizin etkisiyle uluslararası topluma daha ağır bedeller ödetme olasılığı giderek artıyor.
22.1ºC
Ankara
