Bağımlılıklarla süren asırlık mücadele: Yeşilay

1920 İstanbul'unda, Aşir Efendi Sokağında önemli bir toplantı yapıldı. Türk milletinin kurtuluş mücadelesine hizmet eden bir toplantıydı bu. Dönemin alimleri, doktoru, avukatı, din adamı bir araya geldi, hemen Yeşilay’ı kurdu.

Akıllaraysa şu soru geliyor. 1920 yılında, savaşta ve işgalde olan bir ülkede Yeşilay’ın neden acilen kurulması istenmiş olabilir?

1.Dünya Savaşı'nın son bulmasıyla Osmanlı Devleti'nin toprakları yalnızca İtilaf Devletleri'nin askeri işgaline uğramadı. 

İşgal güçleri getirdiği alkolerle mücadele ruhunu yıkmak istedi

1920 yılında Anadolu limanlarına yalnızca silah değil, alkol ve uyuşturucu sevkiyatı da yapılıyordu. İngiliz işgal güçlerinin gemi gemi getirdiği bedava alkollerle, Türk gençliği zehirlenmek isteniyordu.

[1920/ İşgal altındaki Anadolu limanlarına alkol ve uyuşturucu sevkiyatı]

İşgal ettikleri Anadolu topraklarındaki halkı maddi ve manevi olarak uyuşturmanın peşinde olanlar yanıtsız bırakılamazdı.

İlk girişim Şeyhülislam İbrahim Haydarizade himayesinde gerçekleşti.

5 Mart 1920'de Hilal-i Ahdar kuruldu

Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk modern ruh sağlığı hastanesini kuracak olan Ordinaryüs Profesör Mazhar Osman önderliğindeki bilim insanları, 5 Mart 1920’de Hilal-i Ahdar adıyla günümüzdeki Yeşilay’ın temellerini attı.

Hilal-i Ahdar'ın ismi, Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Yeşilay Cemiyeti olarak değişti ve kamu yararına bir dernek olarak kabul edildi.

Broşürlerle ve sokaklara asılan pankartlarla da Türk milletine alkol ve sigaranın zararları anlatıldı.

1-7 Mart Yeşilay Haftası olarak kutlanıyor

İsmi daha sonra "Yeşil Hilal" olarak değiştirilen cemiyet, 22 Ocak 1936'da "hilal" kelimesini Türkçe karşılığı olan "ay" ile değiştirme kararı üzerine Yeşilay ismini aldı. Yeşilay 1938'deki 19. kongresinde içki ve uyuşturucunun ardından mücadele alanına sigarayı da ekledi.

Dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel'in desteğiyle 1946'da yurt içindeki üniversite, yüksekokul, orta ve teknik öğretim kurumları ile diğer mesleki okullarda Yeşilay Gençlik Kolu kurulması izni alındı.

[Yeşilay broşürleri]

Yeşilay Genel Başkanı Dr. Şükrü Hazım Tiner, 1958'de, "1-7 Mart" günlerinin tüm Türkiye'de ve okullarda "Yeşilay Haftası" olarak kutlanacağını ilan etti.

Bağımlılıkla mücadelede devlet desteği

Cemiyet, bağımlılıkla mücadelesini daha geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla bugün hala yayımlanan Yeşilay ve Mavi Kırlangıç dergilerini okurla buluşturdu. Yeşilay, 1980'de hazırlanan 58 maddeyle, devletin görev ve sorumlulukları arasına dahil edildi.

Alkolle mücadele hedefiyle kurulan, süreç içerisinde ortaya çıkan uyuşturucu madde, sigara, kumar ve teknoloji bağımlılıklarını da tüzüğüne ekleyen Yeşilay, Türkiye'nin, Birleşmiş Milletler Ekonomik Sosyal Konsey Özel Danışmanlık Statüsü ve Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı "Mükemmeliyette 5 Yıldızlı Yetkinlik" belgesi bulunan tek sivil toplum kuruluşu oldu.

[Fotoğraf: Yeşilay]

Yeşilay sembolündeki hilal, milli kimliğimizi ve devletimizin bağımsızlığını temsil eden Türk Bayrağından alındı. Hilaldeki yeşil renk ise huzur ve mutluluğu temsil ediyor. O hilalle yola çıkan Yeşilay, bağımlılıklarla mücadelesini 101 yıldır sürdürüyor. 

Haber: Nurya Yardımcı

Video: Metin Arı

Grafik: M. Furkan Terzi