Çocukluğu, Tarihi Yarımada ile iç içe geçti. Camiler, türbeler, kiliseler, surlar… Bütün bu yapılar, onun geleceğini etkiledi.
38 yaşındaki Evren Mert, İstanbul’da doğdu. Bundan 20 yıl önce, babasının hediye ettiği fotoğraf makinesiyle çekim yapmaya başladı. Eğitim hayatını İstanbul’da tamamlayan Mert, aynı zamanda bir mimar. Haliyle mimar gözüyle yapılara bakıyor, yapıların hikayelerini de ona göre araştırıyor.
“İstanbul mimari konusunda bulunmaz bir yer. Çok çeşitlilik, çok kültürlülük, birçok inanış, farklı hayat hikayeleri. Bunların hepsini, aynı anda İstanbul’da bulmak mümkün.”
Apple da onun fotoğraflarını paylaştı
Evren Mert, İstanbul sokaklarında kişisel arşivi için fotoğraflar çekiyor. 3-4 ay önce Süleymaniye Camii’nde gezerken Mimar Sinan’ın inşa ettiği kubbenin altında, “Bu güzel kubbeyi herkesin görmesi gerek” dedi ve fotoğrafını çekti. Şimdiyse odak noktası İstanbul’un kubbeleri.
Mert, çektiği fotoğrafları “istanbuldomes” adlı Instagram hesabından paylaşıyor. Burada paylaştıklarıyla ABD merkezli teknoloji devi Apple’ın da dikkatini çekti. 19 milyondan fazla takipçisi bulunan Apple’ın Instagram hesabından Evren Mert’in fotoğrafları paylaşıldı ve açıklamaya da şunları yazıldı:
“İstanbul mimari için eşsiz bir yer. Çeşitlilik, çok kültürlülük, birçok inanç, farklı yaşam öyküleri. Bunların hepsini kubbelerde görüyorsunuz.”
Çekmek istediğiniz kubbeleri nasıl belirliyorsunuz?
Aslında belirlediğim bir rota veya yöntem yok. İstanbul’da binlerce kubbe var. Bazen bir sokaktan dönünce karşınıza bir yapı, cami, türbe veya kilise çıkabiliyor. Düşünmeden gidip çekiyorum. Bazı zamanlar uzaktan bir kubbe gözüme çarpıyor. Yorulmadan gidip altına fotoğrafını çekiyorum. İstanbul iki kıtayı birleştiren bir şehir olduğu için tek bir merkezi ya da odak noktası yok. Vapurla bir kıtadan diğerine giderken binlerce kubbe görebiliyorsunuz. Bazen de tatil günlerinde kendime küçük rotalar oluşturup oraları geziyor ve fotoğraflıyorum. Kısacası anlık gelişiyor diyebilirim.
Kubbelerin tarihi hakkında bildiklerinizi anlatabilir misiniz?
Tarihteki bilinen ilk en önemli kubbe, İtalya’nın Roma şehrindeki Pantheon binasının kubbesi. Pantheon’dan önce de kubbeler inşa edilmiş ancak Patheon kubbe tasarımı konusunda bir dönüm noktası. Roma İmparatorluğu Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldıktan sonra Doğu Roma yani Bizans İmparatorluğu, Pantheon’un kubbesine benzer kubbeler yapmaya devam etti.
Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti olan İstanbul’da, İmparator Justinianos zamanında bir isyan çıkıyor. Bu isyan sırasında birçok bina yakılıp yıkılıyor. Bu yakılıp yıkılan binalar arasında 2. Ayasofya olarak nitelendirilen kilise bulunuyor. İmparator Justinianos, isyan bastırıldıktan sonra o zamana kadar hiç yapılmamış bir büyüklükte bir kilise inşa ettirmek istedi. Bazilika plan ile merkezi kubbeli planı bir araya getirilerek daha önce eşi benzeri olmayan ve bugün dahi ayakta olan Ayasofya Kilisesi, bugünkü adıyla Ayasofya Müzesi yapılmıştır. Yaklaşık 1000 yıl kadar dünyanın en büyük mabedi oldu.
Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesinden sonra kilise camiye çevrildi. Daha sonra Avrupa’da Rönesans dönemi yaşanırken Osmanlı İmparatorluğu’nda dahi olarak nitelendirdiğimiz Mimar Sinan İmparatorluk baş mimarı olarak çalışmaya başladı. Ayasofya’nın kubbesini inceledi, geliştirdi ve kendi mimarı olduğu camilerde bu gelişmiş kubbeyi kullandı. Mimar Sinan, Ayasofya’ya olan saygısından dolayı İstanbul’da Ayasofya’nın kubbesinden daha büyük çaplı bir kubbe inşa etmedi. O zamanın teknolojisiyle bunu yapacakken yapmamayı tercih etti. Selimiye Camii’nde ise Ayasofya’nın kubbesine denk gelecek büyüklükte bir kubbe yaptı.
Kubbeleri süsleyen tasarımlar nasıl ortaya çıkıyor?
Kubbe tasarımları bulundukları kültürlere, coğrafyalara, malzemelere, yapım tekniklerine göre çok değişik tasarımlarda olabiliyor. Her kültür, millet, coğrafya kendine has tasarımlarda ve süslemelerde kubbeler yaptı.
Özellikle beğendiğiniz bir kubbe veya kubbe tasarımı var mı?
İstanbul’da özellikle Ayasofya Müzesi’nin kubbesi beni çok etkiliyor. Ancak Ayasofya Müzesi restorasyonda olduğu için fotoğraflayamadım. Ayasofya dışında ise Mimar Sinan’ın inşa etmiş olduğu yapılardaki kubbeler çok çeşitli ve çok değişik tasarımlara sahip olduğu için beni ayrıca etkiliyor. Türkiye dışında ise, İspanya’nın Barcelona şehrindeki La Sagrada Familia Katedrali’nin kubbesi beni çok etkiliyor. Henüz görme fırsatım olmadı ama mümkün olduğunca kısa bir sürede gidip görmek istiyorum.
İstanbul’daki kubbelerin çeşitliliği hakkında bilgi verir misiniz?
Öncelikle camilerin kubbelerini çekiyorum çünkü İstanbul’da sayamayacağımız kadar cami mevcut ve gündüz saatlerinde kolaylıkla içine girip çekim yapılabiliyor. Bu camilerin çoğu külliye olarak yapıldığından kompleks içerisinde ana kubbe haricinde birçok kubbe daha bulunuyor. Hatta geçen gün bir cami kompleksi içerisinde cami ve ilişkili yapıları gösteren bir maketi bulunmaktaydı. Maketten saydığım kadarıyla külliye bütününde toplam 55 adet kubbe bulunmaktaydı. Cami dışında ise kilise, sinagog, saray, kütüphane, okul gibi yapılarda da kubbeler mevcut ancak bu tür yapılara çoğunlukla yetkili kurumlardan izin alınarak ya da müze statüsünde ise belli bir ücret ödenerek çekim yapılabiliyor. Onun için kolay ulaşılabilir olduğundan camiler ve cami kompleksi içindeki yapıların kubbeleri çekmek önceliğim oldu. Cami dışındaki yapıların az da olsa kubbeleri hesabımda bulunmaktadır. İlerleyen zamanlarda farklı yapıların da kubbelerini paylaşacağım.
Camilerden başka hangi kubbelerin fotoğraflarını çekiyorsunuz?
Cami dışında kiliseden camiye çevrilmiş camilerin kubbeleri sayfamda bulunmaktadır. Türbe fotoğrafları da paylaşımlarım arasında yer almaktadır. Ayrıca sayfamda Kapalıçarşı’dan bir kubbe bulunmakta. Saraylardan birkaç kubbeyi sayfamda paylaştım. Bunların dışında İstanbul Metro’sunda mevcut bir kubbe fotoğrafı bulunmaktadır. Kütüphanelerden örnekler paylaştım. Bir tane alışveriş merkezinde bulunan modern bir kubbe var.
23ºC
Ankara
