Erivan’ın başkenti olduğu, yaklaşık 3 milyon nüfuslu Ermenistan, çoğunlukla Ermeni nüfusa ev sahipliği yapan ve Ermenicenin konuşulduğu bir ülke.
1918-1920 yılları arasındaki ilk bağımsızlığının ardından Ermenistan, Sovyetler Birliği’nin dağılmaya başlamasıyla birlikte 21 Eylül 1991 tarihinde yeniden bağımsızlığını kazandı.
Ermenistan’da 11 bölgeden (marz) oluşan bir idari yönetim yapısı var.
Ülke, parlamenter cumhuriyetle idare ediliyor. Cumhurbaşkanı, Ulusal Meclis üyeleri, yerel yönetimler seçimle işbaşına geliyor. Bakanlar ise başbakanın tavsiyesi doğrultusunda cumhurbaşkanı tarafından atanıyor.
Ermenistan’da cumhurbaşkanını eşit ve gizli oyla yapılan genel seçimle 5 yıllık bir süre için halk seçiyor. Anayasa uyarınca bir kişi birbirini izleyen 2 dönemden daha fazla Cumhurbaşkanlığı yapamıyor.
9 Aralık 2018’deki Meclis seçimlerini Başbakan Nikol Paşinyan’ın liderliğini yaptığı Benim Adımım İttifakı (BAP) geçerli oyların yüzde 70,43’ünü alarak kazandı. Söz konusu ittifak, Mecliste 88 milletvekiliyle temsil ediliyor.
Ankara’nın adımlarına karşılık Erivan çözümsüzlüğü seçti
Türkiye, Ermenistan’ın bağımsızlığını 16 Aralık 1991’de tanıdı, bağımsızlığının ardından ciddi ekonomik problemler yaşayan ülkeye insani yardım yaptı. Ermenistan’ın bölgesel kuruluşlar, uluslararası toplum ve Batılı kurumlarla bütünleşmesi için de Ankara’nın yoğun çabası oldu.
Bu çerçevede Ermenistan, Türkiye tarafından Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütüne (KEİ) kurucu üye olarak davet edildi. Ancak, bugüne kadar Ermenistan’la diplomatik ilişki tesis edilmesi ve ikili ilişkilerin gelişmesi için uygun koşullar oluşmadı.
Ermenistan’ın 1993 yılında Azerbaycan’ın Kelbecer bölgesini işgal etmesi üzerine, Türkiye’den Ermenistan’a doğrudan ticaret sona erdirildi. İki ülke arasındaki sınır kapatılarak kara, demir ve hava yolu bağlantıları kesildi.
Ermenistan’la ilişkilerin normalleştirilmesi için İsviçre’nin ara buluculuğunda başlatılan süreç sonucu, 10 Ekim 2009’da Zürih’te “Diplomatik İlişkilerin Tesisi Protokolü” ile “İkili İlişkilerin Geliştirilmesi Protokolü” imzalandı. Söz konusu protokoller, ikili ilişkilerin normalizasyonu için bir çerçeve sunuyor.
Protokoller, onaylanmalarının uygun bulunması için TBMM’ye sevk edildi. Ermenistan’da ise protokoller, anayasaya uygunluğu açısından incelenmek üzere Anayasa Mahkemesine iletildi. Anayasa Mahkemesi 12 Ocak 2010 günü, protokollerin Ermenistan Anayasası'na uygun bulunduğunu açıklamakla birlikte, 18 Ocak 2010 tarihli gerekçeli kararında protokollerin lafzına ve ruhuna aykırı ön koşullar ve kısıtlayıcı hükümlere yer verdi. Karar bu haliyle protokollerin müzakere gerekçesi ve bunlarla hedeflenen temel amacı zedeledi. Ermenistan, protokollerin onay sürecini askıya aldığını 23 Nisan 2010 tarihli bir Nota ile Türkiye’nin Tiflis Büyükelçiliğine bildirdi. O dönem protokoller Cumhurbaşkanı kararıyla 2015’in şubat ayında Ermenistan Parlamentosundan geri çekildi, 1 Mart 2018’de de hükümsüz ilan edildi.
Buna rağmen Türkiye, Ermenistan’la ilişkileri normalleştirmek için tek taraflı birçok önlemi hayata geçirdi. Ancak Ermenistan’dan aynı yönde karşılık görülemedi.
Erivan yönetimi, Azerbaycan'a ait Dağlık Karabağ ve çevresindeki illeri 28 yıl boyunca işgal altında tuttuğundan, Azerbaycan ile Ermenistan ilişkilerinde ilerleme kaydedilmediği sürece, Türkiye ve Ermenistan ilişkilerinde kaydedilecek bir ilerlemenin tek başına ne yeterli ne de kalıcı olacağı söylenebilir.
Ekonomik görünüm
Para birimi Dram olan ülkenin ticaret ortakları Rusya, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Gürcistan, İran, Çin ve Ukrayna.
2019 verilerine göre, ülkede gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) 12 milyar dolar.
Ermenistan, ham petrol, petrol yağları ve gazları, şeker, işlenmemiş alüminyum ve gıda ihraç ediyor.
İthalat kalemleri ise otomotiv, altın, tütün mamulleri, buğday, makine ve aksam.
Türkiye ile Ermenistan arasındaki Kars-Gümrü (Akyaka/Ahuryan) Sınır Kapısı, Ermenistan kuvvetleri ile Azerbaycan arasındaki savaşın yayılması ve Azerbaycan’ın Kelbecer eyaletinin işgal edilmesi üzerine 3 Nisan 1993’te kapatıldı. İki ülke arasında doğrudan ticaret de durduruldu.
24.9ºC
Ankara
