Olası rövanşta aday çıkmazı: Biden 'yaşlı', Trump 'güvenilmez'

Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 4 yılda bir düzenlenen Başkanlık seçimleri için heyecan verici bir süreç başlıyor. Seçimler her ne kadar 2024 Kasım ayına gelse de partilerin adaylarını belirlemek için yaptığı ön seçimler önemli bir rol oynuyor.

Öte yandan, adı öne çıkan isimler için yapılan anketler de ön seçimler öncesi seçime dair portre çizmeye başladı. Zira anketlere göre Biden ve Trump birçok eleştirel yöne sahip…

Demokrat Parti cephesinde, Başkan Joe Biden adaylığını açıkladı. Ancak Biden'ın sağlık durumu ve performansı, seçim sonuçlarını etkileyebilir.

Cumhuriyetçi Parti içinse seçim süreci daha heyecan verici görünüyor. Eski Başkan Donald Trump, partisi içinde güçlü bir destekçi kitlesine sahip ve 'partinin favorisi' olarak kabul ediliyor.

[2020'deki seçim sürecinden. Fotoğraf: AFP]

Seçmenler adaylar hakkında ne düşüyor?

Yapılan anketler, Amerikalıların iki önemli siyasi figür olan Biden ve Trump hakkındaki algılarını yansıtıyor. O anketlerden birinde ortaya çıkan terimler, gelecek yıl yapılacak olan seçimlerde iki ismin karşı karşıya gelebileceği bir dönemde siyasi atmosferi belirlemeye aday gibi görünüyor.

Öyle ki, Biden’ı tanımlamak için en çok kullanılan terimler arasında "yaşlı" ve "kafası karışık" yer alıyor. Katılımcıların yüzde 80'i Biden'ı yaşlı olarak tanımlarken, yüzde 60'ı da onun kafasının karışık olduğunu ifade ediyor.

Trump'ı tanımlarken ise en fazla kullanılan terimler "yozlaşmış" ve "dürüst değil". Ankete katılanların yüzde 70'i Trump'ı yozlaşmış olarak görürken, yüzde 65'i de onun dürüst olmadığını belirtiyor.

Ayrıca, Biden ve Trump'ın yaşına odaklanan bir eğilim de dikkat çekiyor. Biden'ın 80 yaşında olması, hem Demokratlar hem de Cumhuriyetçiler arasında tartışma konusu olmuş gibi görünüyor. Katılımcıların yüzde 80'i Biden'ın yaşlı olduğunu vurgularken, yüzde 75'i de Trump'tan sadece 3 yaş büyük olan Biden'ın yaşından endişe duyduklarını belirtiyor.

14 ay kalan seçimlerin adaylarıyla ilgili detayları, İstanbul Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Küntay ile konuştuk.

“Ocak ayından sonra adaylar kesinleşir”

Prof. Dr. Küntay, seçimlere daha çok zaman olduğunu hatırlatarak başlıyor değerlendirmesine. Fakat asıl ön seçimlerin öneminin altını çiziyor ve ocak ayı itibarıyla adayların kesinleşeceğini söylüyor: 

“Nitekim Demokratlar'da çok heyecanlı bir süreç olmaz. Çünkü Biden adaylığını açıkladı ve eğer sağlığı, sıhhati yerinde giderse büyük ihtimalle Biden partisinin adayı olacak.”

“1800’lerde de böyle bir örnek var”

Küntay, seçim sürecinin heyecanlı olan kesiminin Cumhuriyetçi Parti tarafı olduğunu belirtiyor. Zira, “Cumhuriyetçi Parti’nin ön seçimlerinde de durum şu, Trump eski başkan olduğu için elinde doğal bir parti seçmeni var” diyor.

“Amerika’da daha önce başkanın daha sonra seçim kaybedip bir kez daha seçilmesi yine 1800’lerde oldu. Yani daha önce örneği var. Ancak 1900’lerde böyle bir şey yaşanmadı.”

“Anketlere bakıp Trump önde diyemeyiz”

Bugüne bakıldığında ABD’de bu iki isimden başka ismin öne geçemediğini belirten Küntay, çıkan adayların popülarite kazanamadığına işaret ediyor.

“Bir ihtimal Florida Valisi seçilen Ron DeSantis var. Fakat o da çok ciddi iş yapamadı. Tartışmalarda öne çıkamadı. Bu yüzden Trump hala yüzde 45’lerle ön seçimde önde. Yalnız bu kimseyi yanıltmasın. Çünkü yüzde 45 dediğimiz oran Cumhuriyetçi seçmen. Yani ön seçimde oy kullanacaklara yapılıyor. Türkiye’de ABD’de yapılan anketler yanlış anlaşılabiliyor. Mesela yapılan anketlerin güvenilirlik endeksleri var. A, A- gibi sınıfları var. Yani bu yüzde 45, Trump yüzde 45 önde diye bir bilgi vermiyor.”

[Eski Başkan Trump dört davadan yargılanıyor.]

Trump'ın yargı sarmalı: Kaç davada ne ile suçlanıyor?

Trump için dava süreçleri çok kritik

Küntay’ın işaret ettiği bir diğer konu Biden ve Trump arasındaki fark. Aralarında büyük bir uçurumun olmadığını belirten Küntay, adayların resmileşmesinin ve Trump’ın dava sürecinin belirleyici etkisine değiniyor:

“Bu davaların 2-3 tanesinden haksız çıkarsa karşısında kim olursa Trump’ın oyları düşer. Eğer aklanırsa o zaman Trump alır gider. Bu yüzden bu davaları görmeden yapılan yorumların bir anlamı yok.”

"Katılım artarsa Biden kazanır, iki tarafın da ciddi sevmeyeni var"

Trump’ın seveni kadar sevmeyeni de çok. Bu seçimi Cumhuriyetçi olup Trump destekçisi olmayan seçmen belirleyebilir. Küntay’ın dikkati çektiği bir diğer konu da seçime olan katılım. Eğer katılım artarsa seçimi Biden’ın alacağını düşünüyor:

“ABD’de Demokratlar ve Cumhuriyetçi kesim adayları konusunda çok nettir. Ön seçimde herkes adayını destekler. Ön seçim bittikten sonra partinin adayı kim oluyorsa bütün Demokratlar ya da Cumhuriyetçiler adayın arkasında olur. Ama Trump öyle bir aday ki Biden’ın seçilmesi çok etkin olduğundan olmadı. Demokrat bazı oyları da aldı. O yüzden benim seçim tahminim eğer katılım oranı artarsa Biden çok net kazanır. Çünkü artması demek Trump’ın karşısında olan seçmenin sandığa gitmesi anlamına gelir.

Biden’a oy vermek istemeyenler olabilir mi? Biden’a geçen seçime göre ben oy vermek istemiyorum diyen karşısında Trump’ı gördüğü zaman yine Biden’a oyunu verir. Geçen seçimde de demokratlar Trump gelmesin diye Biden’a oy vermişti. 

Tek mesele yaş değil. Eski Başkan Reagan da yaşlıydı. Fakat burada enteresan durum ikisi de denenmiş başkan. Reagan’da umut vardı. Fakat Biden ve Trump’tan haz etmeyen belli kitleler var. İki tarafın da ciddi sevmeyeni var. Yani daha az sevilmeyenin avantajlı olacağı bir seçim olacak.”