Arap Baharı'nın başladığı yer olan Tunus'ta, 15 Eylül'de cumhurbaşkanlığı seçimleri için halk sandığa gitmiş ve birinci turda tanınmış siyasetçileri sandığın dışına itmişti. Seçimlerde bağımsız aday Anayasa Profesörü Kays Said ve tutuklu medya patronu Nebil el-Karvi ikinci tura kalarak sürpriz yapmıştı. Tunus basını, sonuçları "siyasi deprem" olarak nitelerken, şimdi de gözler parlamento seçimlerine çevrildi.
Seçimler ne zaman?
Tunus'ta seçmenler, 6 Ekim Pazar günü 18'i diasporadan olmak üzere 217 milletvekilini belirlemek üzere sandık başına gidecek. Diaspora için ayrılan 18 milletvekilinin seçimi bugün başladı ve pazar günü sona erecek.
Tunus'ta seçimleri yöneten Yüksek Seçim Komisyonunun (YSK) ilk sonuçları 9 Ekim'de açıklaması gerekiyor.
Kaç aday, kaç seçmen var?
Tunus'ta 7 milyon 81 bin 307 seçmen bulunuyor. 217 milletvekilini belirlemek için seçmenler 27'si yurt içinde, 6'sı da yurt dışında olmak üzere 33 seçim bölgesinde sandık başına gidecek.
Aday sayısındaki bolluğa rağmen Yüksek Seçim Komisyonu, 10 partinin tüm seçim bölgelerinde aday listesi sunabildiğini açıkladı. Buna rağmen ülkede 15 binden fazla aday parlamentoya girebilmek için yarışacak.
Partileri zorlayan adaylık şartları
Tunus'ta 2014'te kabul edilen Seçim Kanunu'na göre, partilerin listelerinde kadın ve erkek aday sayılarının eşit olması gerekiyor.
Ayrıca listelerde her 6 adaydan biri 35 yaş altında olacak ve her seçim bölgesinde ilk 10 aday arasında bir engelli bulunacak.
Kimler yarışıyor?
Tunus'ta 2014'deki seçimlerde, eski rejimin aktörlerinin yanı sıra seküler kesimin temsil edildiği Nida Tunus partisi ve muhafazakar İslami siyaseti savunan Nahda Hareketi ilk sıralarda gelmişti. Tunus'un bu iki zıt kutbu arasında kurulan koalisyon, ulusal uzlaşı hükümetinin omurgasını oluşturmuştu.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde geleneksel siyaset aktörlerin yarışın dışına itilmesinin ardından ülkede parlamento seçimlerinde de benzer bir durumun yaşanacağı, ayrıca bağımsız adayların öne çıkacağı uzmanlar tarafından dile getiriliyor.
Tunus'ta şu an parlamentoda 68 milletvekiliyle lider konumdaki Nahda Hareketi, ülke içinde "makine" diye nitelendirilen parti teşkilatı gücüyle favoriler arasında gösteriliyor.
Nida içinden üç ayrı parti
Tunus'ta son parlamento seçiminin galibi Nida Tunus, aradan geçen beş yıl içinde parçalandı. Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turunu 5. sırada tamamlayan mevcut Başbakan Yusuf Şahid, Nida Tunus partisinden ayrılarak Yaşasın Tunus partisini kurdu. Cumhurbaşkanlığı seçiminde ikinci turu göğüsleyen tutuklu medya patronu Nebil el-Karvi de Nida Tunus'un kurucuları arasında yer alıyordu ancak şimdi Tunus'un Kalbi isimli partiyle seçime katılıyor ve favoriler arasında gösteriliyor.
Nida Tunus'tan ayrılan Muhsin Merzuk liderliğindeki Tunus Projesi partisine ise seçimlerde şans verilmiyor.
Yüzde 3 barajının parlamentoya etkisi
Tunus'ta devrim sonrasında ortaya çıkan siyasi tablo çok parçalı bir görüntü veriyor. Aynı görüşü savunan irili ufaklı çok sayıda parti bulunuyor. Şimdiki oy pusulasında, aday listelerinin en az üçte biri oranındaki bağımsızlar da bu çok parçalı yapıya ekleniyor.
Tunus'ta devrim sonrasında siyasi temsili artırmak için belirlenen yüzde 3 oranındaki seçim barajı, parlamentodaki parçalanmış yapıyı doğuruyor. Bu çok seslilik, zaman zaman yönetim krizleri ve hükümetlerin yıkılmasıyla sonuçlanıyor.
Milletvekillerinin partiler arasındaki geçişleri, ülke içinde "parti turizmi" şeklinde nitelendiriliyor. Tunus siyasetinde, devrimden sonraki son 8 yılda 10 ayrı başbakanın değişmesi bu parçalanmış yapının sonucu olarak görülüyor.
Parlamento neden önemli?
Tunus'ta parlamento, başbakanın seçimi, hükümetin denetimi, anayasal devlet kurumlarına atamaların yapılması gibi çok sayıda görevi üsleniyor.
Cumhurbaşkanı ise savunma, milli güvenlik ve dış politika konuların yanı sıra yasamada onay mercii.
Hükümetin kurulabilmesi için parlamentodaki 109 milletvekilinden güven oyu alınması gerekiyor.
Mecliste çoğunluğu elinde bulunduran partinin lideri, cumhurbaşkanı tarafından iki ay içinde hükümeti kurmak için görevlendiriliyor. Bu süre içinde hükümet kurulamazsa, cumhurbaşkanı istediği kişiyi kabineyi oluşturmakla görevlendirebiliyor.
Tunus'ta parlamento, yargının en yüksek mercisi Anayasa Mahkemesi, YSK, kitle iletişim araçları denetleyicisi, Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu gibi anayasal kurumların üyelerinin atamasının yanı sıra bütçeyi de hazırlıyor.
Seçmenin ilk önceliği ne?
Seçmenin bir numaralı önceliği ekonomi. Arap Baharı, Tunus'a demokratik katılım, eşitlik, temel hak ve özgürlükler anlamında birçok kazanım sağlamasına rağmen devrim ekonomik vaatlerin çok gerisinde kaldı.
Tunus'ta yüzde 15 oranındaki işsizlik, kırsalda ve gençler arasında yüzde 30'ların üzerinde seyrediyor. Yüksek enflasyon, zamlar, yerel para biriminin değer kaybı, alım gücünün zayıflaması, gelir dağılımındaki eşitsizlik gibi ekonomik sorunlar seçmenin gündeminde en üst sırada yer alıyor.
Seçmenlerin şikayetleri arasında, ülke siyasetinin günlük sorunlara çözüm getirmekteki yetersizliği, yolsuzluk, ülkenin kent ve kırsalı arasındaki uçurum gibi başlıklar öne çıkıyor.
Güvenlik de seçmenin gündeminde öncelikli başlıklar arasında yer alıyor. Tunus henüz birkaç ay önce terör örgütü DEAŞ'ın bombalı saldırılarına maruz kaldı. Ayrıca aşırı görüşlü silahlı örgütler, kırsal bölgelerde güvenlik güçlerini hedef alan saldırılar gerçekleştirebiliyor.
Kaynak: AA
14ºC
Ankara
