Suriye krizinin başladığı ilk günlerden itibaren, sahadaki gerçekliklerin olduğu gibi yansıtılması ile manipüle edilmesi çabaları birbiriyle eş zamanlı olarak devam etti.
Bu yönüyle Suriye belki de 21. yüzyılın en kirli enformasyon savaşına da sahne oldu. Özellikle Suriye rejimi ve destekçileri, muhalifleri yaftalamak için yoğun çaba harcarken, dezenformasyonu bir gayrimeşrulaştırma aracı olarak etkin bir şekilde kullandı.
Maalesef bu çabadan Türkiye’deki bazı çevreler de nasibini aldı ve genelde Suriye muhalefetini özelde de Suriye Ordusu’ndan ayrılan subaylar tarafından kurulan Özgür Suriye Ordusu'nu (ÖSO) itibarsızlaştırmak için yoğun bir dezenformasyon faaliyeti Türkiye içerisinde de yürütüldü.
En son bir milletvekilinin bir televizyon kanalındaki gerçeklikten kopuk açıklamaları da bu dezenformasyonun hala geçerli olduğunu gösterdi.
El-Kaide yaftası rejimin işine geldi
Sonradan Nusra Cephesi’ne dönüşecek olan Suriye’deki El-Kaide çekirdeği Aralık 2011’de Şam’da ilk saldırısını yaptığında, Esed rejimi bu saldırıyı lehine kullandı.
O günden bu yana Suriye’nin meşru muhalefeti El-Kaide yaftasıyla anıldı. Bu durum rejim ve destekçilerinin uluslararası meşruiyet kazanma aracına döndü.
Aslında 22 Ocak 2012’de yayımlanan bir ses kaydıyla grubun lideri Ebu Muhammed Culani'nin Nusra Cephesi’ni kurmasından aylar önce Temmuz 2011’de Özgür Suriye Ordusu kurulmuş ve kendi toprakları olan Suriye’de faaliyetlerine başlamıştı.
Özgür Suriye Ordusu bir süre ordudan kopmuş askerleri bünyesinde barındırdıktan sonra Suriyeli siviller de ÖSO çatısı altına alınmış ve bizzat Suriye’nin Dostları Grubu’nun bazı ülkeleri tarafından eğitilmişlerdir.
ÖSO, rejimin şiddet kullanımına muhalefet ederek ordudan kopan subaylar tarafından kurulduğunda ön plana Albay Hüseyin Harmuş ve Albay Riyad Esad’ın isimleri çıktı.
Suriye ordusunda Hava Kuvvetleri’nde görevli olan Esad ve Albay Harmuş El-Kaide ideolojisinde olmakla suçlandı ama Suriye’nin ordu ve devlet yapısını göz önüne alındığında bunun mümkün olmadığı ortadaydı.
ÖSO üyeleri finanse edilerek uluslararası toplantılara katıldı
Aralık 2012’de Özgür Suriye Ordusu’nun Genel Kurmayı görevini yerine getirmek ve uluslararası destek için tek kanal oluşturma adına Yüksek Askeri Konsey kuruldu. General Selim İdris genelkurmay başkanı olarak atandı.
ABD de dahil olmak üzere Batı ve Körfez ülkelerinin Suriyeli muhaliflere verdiği askeri desteğin meşru alıcısı olan ÖSO, uluslararası toplum tarafından Suriye halkının meşru temsilcisi olarak tanınan Suriye Ulusal Konseyi ve Suriye Ulusal Koalisyonu ile de tandem bir çalışma ortaya koydu.
Diğer bir ifadeyle ABD de dâhil olmak üzere uluslararası toplum ÖSO’yu “ılımlı muhalefetin” askeri kanadı olarak kabul etti. Bu bağlamda yardım alan ÖSO mensupları, yoğun bir akreditasyon sürecinden geçirildi ve bunun sonucunda finanse edildi, yapılandırıldı ve uluslararası toplantılara katıldı.
Örneğin ABD, askeri ÖSO mensuplarını “yalan makinesi” de dahil olmak üzere birçok testten geçirerek ideolojik eğilimleri konusunda emin olduktan sonra yardımda bulundu.
En son 15 Ocak 2018’de Saad Fahd Al Şveyş, Halid Eba, Yasir Al Haci, Mustafa Secari Usame Ebu Zaid’den müteşekkil bir Özgür Suriye Ordusu heyeti Washington D.C.’de Trump Yönetimi tarafından kabul edildi.
Müzakerelerin meşru muhatabı
Suriye’ye dair uluslararası siyasi müzakerelerde de ÖSO muhatap alınmış ve kritik birçok toplantıda ya doğrudan ya da parçası oldukları konsey tarafından temsil edilmişlerdir.
Riyad’da kurulan ve Suriye muhalefetini siyasi müzakere masasında temsil etmekle yetkilendirilen Yüksek Müzakere Heyeti’nde ÖSO’nun kritik bir rolü vardır. Heyet’in Suriye sahasında güçlü karşılığının olması amacıyla heyette ÖSO güçlü tutulmuştur. Suriye’ye dair uluslararası düzlemdeki en üst müzakere masası olan Cenevre sürecinde Yüksek Müzakere Heyeti altında ÖSO’dan Güney Cephe Temsilcisi Beşşar Zuabi, İdlib ÖSO’dan Hasan Hac Ali, Feylak eş-Şam’dan da Yasir Abdurrahim gibi isimler de bulunmuştur.
Siyasi müzakere sürecinin bir diğer kritik ayağı olan, Türkiye, Rusya ve İran’ın inisiyatifiyle başlatılan Astana sürecine de ÖSO çatısı altındaki birçok isim katılmıştır. Astana’nın sonraki toplantılarında da ÖSO’dan farklı gruplar siyasi müzakerelerin parçası olmuştur.
Diğer bir deyişle ABD’den Rusya’ya, İran’dan Suudi Arabistan’a kadar Suriye meselesinde ön plana çıkan tüm ülkeler ÖSO’yu muhatap almış ve ÖSO’nun siyasi müzakerelere katılımını gerekli ve önemli bulmuştur.
ÖSO ile Nusra arasındaki çatışmalar
Üzerinde durulması gereken en önemli detaylardan biri de ÖSO ile El-Kaide yani Nusra arasındaki gerginliklerin ve hatta çatışmaların uzun süredir devam ediyor olması. Nusra Cephesi ve ondan türeyen grupların zaman zaman ÖSO’ya saldırdı ve iki grup arasında çetin çatışmaların yaşandı.
Örneğin Cemal Maruf’un komutanlığındaki Suriye Devrimciler Cephesi, Asale ve Temniye, Hazm Hareketi ve 13. Fırka gibi ÖSO grupları ile Nusra arasında uzun süreli çatışmalar yaşandı, Nusra Cephesi bu grupların bazılarını tamamen tasfiye etti veya kontrol ettiği topraklardan sürdü. Aynı zamanda Nusra Cephesi’nin ÖSO’ya hem siyasi bağlantıları hem de dini anlayışları sebebiyle eleştirileri güçlü bir şekilde de devam etti.
Muhalifler arasındaki ihtilafın en büyük sebeplerinden olan ideolojik farklılaşmada ÖSO ile Nusra birbirine zıt iki kutupta yer almaya devam etmekteler.
Mevcut durum itibarıyla ÖSO çatısı altında irili ufaklı birçok Arap, Türkmen ve Kürt grup bulunmaktadır. Bu gruplar, El-Kaide ideolojisinin Suriye’deki karşılığı olan Heyet Tahrir Şam (HTŞ) ile son olarak İdlib’de büyük sorunlar ve yoğun çatışmalar yaşamıştır. Suriye muhalefetinin içerisindeki İslami gruplar dahi, El-Kaide ideolojisinden ayrışmış, hatta HTŞ son zamanlardaki en büyük darbelerinden birisini Ahraru'ş-Şam gibi İslami bir gruba vurmuştur.
Özgür Suriye Ordusu, içerisinde sekülerden ılımlı İslami hareketlere kadar geniş bir yelpazede farklı dünya görüşlerini barındırmaktadır. Fakat El-Kaide ideolojisi bu alanda kendisine hiçbir yer bulamamıştır.
Bu sebeptendir ki ÖSO, uluslararası camia tarafından resmi olarak tanınmış, Cenevre’den Astana’ya kadar tüm uluslararası müzakere süreçlerinde “ılımlı muhalefet” temsilcileri olarak muhatap olarak kabul edilmiş ve Suriye halkı arasında da bu yolla kendisine karşılık bulmuştur.
Kaynak: AA
16.5ºC
Ankara
