ABD Başkanı Donald Trump'ın geçtiğimiz yıl eylül ayında 'Yüzyılın Anlaşması'nı ortaya koymak istediğini duyurmasıyla, damadı ve danışmanı Jared Kushner konunun içeriğine dair bir anlaşma planı yapmaya başladı. Anlaşmanın ana çerçevesi 3 ana başlıkta toplanıyor:
- Gazze'de Filistin varlığı
- Batı Şeria'da Filistin özerkliği
- Kudüs'ün mahallelerinden müteşekkil bir Filistin başkenti.
Planın içeriği hakkındaki sızıntılar karşısında Beyaz Saray Yönetimi bir dizi kısa açıklama yaparak, Filistin-İsrail çatışmasını sonra erdirmeyi hedefleyen planın tamamlanmadığını duyurdu.
İsrail ABD planını kabul etmeye hazır
ABD'nin planındaki içerikleri mevcut İsrail hükümeti kabul etmeye hazır.
Daha önce uzun süre İsrail resmi radyosunda editör ve genel müdür olarak çalışan, siyasi analist Yuni Ben Menahim, İsrail'deki mevcut siyasi çevrenin, bir Filistin devleti istemediğini söyledi.
Ancak yönetim, Tel Aviv'de genişletilmiş özerklik denilen Filistin topraklarının bir bölümünde oluşturulabilecek bir Filistin yönetimi, başkenti Doğu Kudüs olmayan, Ürdün Vadisine de sahip olmayan ve Filistinli mültecilerin dönemeyeceği bir statüyü kabul etmeye hazır görünüyor.
Menahim, "ABD'deki Yahudi lobisinin desteği ile Trump'ın danışmanları Jerad Kushner, Jason Greenblatt ile David Fredman'ın İsrail Başbakanı Netanyahu'nun ölçülerine göre bir plan ortaya koymaya Trump'ı ikna edebilir" dedi.
"İsrail'in kontrolünde olan bir Filistin varlığı"
ABD heyetinin düşüncesindeki çözüm, Ürdün Vadisi ile Doğu Kudüs'ü koruyarak, Filistinli mültecilerin geri dönmelerine izin verilmemesi ve yerleşik düzene geçmeleri durumunda Gazze'de ve Batı Şeria'nın bir kısmında İsrail'in kontrolünde olan bir Filistin varlığı.
"Plan Batı Şeria'daki yerleşim yerlerini kapsamıyor. Bu sebeple onlar yerlerinde kalacak. En iyi ihtimalle Filistin kentleri arasındaki coğrafi bağı temin etmek için bazı küçük yerleşim yerleri boşaltılacak" diyen Menahim, bunun karşılığında Filistinlilere Ebu Diys'in Mekber Dağı, ez-Zaim, Şafat kampı ve el-İsaviye gibi Doğu Kudüs'te İsrail siyaseti açısında bir sorun teşkil etmeyen 4 mahallenin verileceğini söyledi.
Filistin-ABD arasındaki gerginlik İsrail'i güçlendiriyor
İsrail'in mevcut durumda ABD'nin edindiği tutum nedeniyle kendini "rahat" hissettiğini belirten Menahim, genel kanaatin, "Trump'ın yeniden seçilmesi ya da İsrail'i daha çok destekleyen yardımcısı Mike Pence'in başkan olması durumunda İsrail-ABD ilişkilerinde uzun süre sükunetin hakim olacağı" yönünde şekillendiğini vurguladı.
Menahim, buna rağmen Filistin-ABD ilişkilerinin gergin olduğunu, Beyaz Saray'da kimsenin Filistinlilere kulak vermediğinin altını çizdi. İsrail'in kendini güçlü hissetmesinin nedeni de bu durum.
Doğu Kudüs'ün İsrail'in eline kalması öngörülüyor
İsrailli siyasi analistlerden Amos Heril geçen hafta Haaretz'te yayımlanan yazısında, bu durumun son teklif olması halinde eksik bir devlet olarak nitelendirileceğini ve Ramallah yönetiminin bunu müzakerelerin başlama noktası olarak kabul etmeyeceğinin varsayabileceğini söyledi.
Heril, Filistin yönetiminin halkına ekonomi üzerine teklifler sunacağı bunlar arasında körfez ülkelerinin bir kısmının finanse ettiği büyük teşvik paketi de olacağı iddiasında bulundu.
Trump'ın teklifinde izole edilmiş yerleşim yerlerinin boşaltılmasının dahil edilmeyeceğini ve yerleşim blokları konusunda bir anlaşmaya varılmadığına dikkati çeken Heril, Ürdün vadisinin İsrail'in kontrolünde kalacağını, Filistin devletinin ağır silahı ve ordusu olmayan bir statüde tutulacağını vurguladı.
Hedef Filistin'i güçsüz bırakmak
Tüm bu yazılanlardan yola çıkarak, ABD'nin Filistinlilere başkent olarak Doğu Kudüs yerine Ebu Diys beldesini sunması, buna karşılık ise İsrail Kudüs'ün doğusunda ve kuzeyinde bir kaç Arap köyü ile mahallesinden çekilmesiyle Doğu Kudüs'ün İsrail'in elinde kalması öngörülüyor.
Uzmanlar, İsrail tarafının plana yaklaşımı karşısında anlaşmayı "yüzyılın tokadı" olarak nitelendirmekte bir kaç aydır ısrar eden Filistin tarafında böyle bir planın kabul görmesini pek mümkün görmüyor.
Kaynak: AA
15.3ºC
Ankara
