ABD’de ulusal bir bayram olarak kutlanan Kristof Kolomb’un Amerika’ya ayak basmasının yıl dönümü, bu yıl ilk kez resmen Yerli Halklar Günü olarak da kutlanmaya başlandı.
Yerli Halklar Günü kutlamaları, birçok eyalette ekim ayının ikinci pazartesi günü federal tatil olarak kabul gören Kolomb Günü’nün yerini alırken, bazı eyaletlerde ona paralel olarak düzenlendi.
Yerli Halklar Günü için üniversiteler ve müzeler yerlilerin tarihi ve kültürüne yönelik etkinlikler düzenlerken, okullar da müfredatlarında bu konuyu ele aldı.
Ülkede birçok siyasetçi ve ünlü, Yerli Halklar Günü için kutlama mesajları yayınladı.
[Fotoğraf: AA]
“Yerli halkların ülkenin ilk sahipleri”
ABD’nin ilk yerli bakanı olan İçişleri Bakanı Deb Haaland, Twitter üzerinden yayınladığı mesajda, yerlilerin zengin geleneklerini ve dirençlerini kutlamaktan gurur duyduğunu ifade ederek yerli halkların ülkenin ilk sahipleri olduğunu vurguladı.
Yerli Halklar Günü’nü kabul eden ilk eyalet olan Güney Dakota’nın Valisi Kristi Noem eyalette bulunan dokuz yerli halkı tanıma ve onlara saygı gösterme misyonunu sürdürdüğünü söyledi.
ABD’nin en büyük yerli topluluğu olan Navajo Yerlileri başkanı Jonathan Nez ise “Kolomb Günü’nün Yerli Haklar Günü’ne dönüşmesi, genç Navajoları geldikleri halktan ve içlerindeki güzellikten gurur duymaya teşvik edecektir” diyerek kutlamalara destek verdi.
Kolomb’un imajı değişiyor
İtalyan Kristof Kolomb’un 12 Ekim 1492’de Bahamalar’a ayak basması ABD’de 1792’den beri kutlanıyor. İlk kez 1934 yılında Başkan Franklin D. Roosevelt tarafından ulusal bayram ilan edilen gün, on yıllardır tartışmalara da konu oluyor.
Kolomb’un, milyonlarca yerlinin yaşadığı Amerika’yı “keşfetmesi” anlatısı, Avrupa merkezli bir bakış olarak eleştirilirken, Kolomb Günü’nde, yerlilerin soykırıma uğramasına ve köleleştirmesine yol açan günün bayram olarak kutlanması birçoklarınca uygun bulunmuyor.
Birleşmiş Milletler sponsorluğunda düzenlenen Amerika’daki Yerli Halklara Karşı Ayrımcılık Konferansı’da ilk kez 1977’de ortaya atılan ve 1990’dan beri Kolomb Günü’nün yerine geçmesi tartışılan Yerli Halklar Günü, birçok eyalet, şehir ve üniversitede resmi olarak kabul görüyor.
Alabama, Alaska, Güney Dakota, Hawaii, Maine, Nebraska, New Mexico, Oklahoma, Oregon ve Vermont eyaletleri, Kolomb Günü yerine Yerli Halklar Günü’nü kutluyor.
Ülkede, Kolomb’un Karayip ve Güney Amerika’ya yaptığı seferlerde burada yaşayan milyonlarca yerliyi katlettiği ve köleleştirdiği görüşü giderek yayılırken, Kolomb’un heykelleri şehirlerden kaldırılıyor.
Beyaz üstünlüğünün simgesi olarak görülen Kolomb’un heykelleri özellikle de Siyahların Hayat Önemlidir hareketinin hız kazanmasıyla birlikte şehirlerden kaldırılıyor.
Ülkedeki eğitimciler de, okullarda da hassas bir konu olarak değerlendirilen Kolomb günü ile ilgili müfredatın, Avrupa merkezli bakıştan uzaklaşarak, yerli halklara ait anlatılara da yer veren kapsayıcı bir bakışa yönelmesi yönünde çalışmalar yapıyor.
[Fotoğraf: AA]
Kolomb, ABD’ye ayak basmamıştı
ABD’ye hiç ayak basmamış olmasına rağmen Kolomb, Monument Lab’in araştırmasına göre ülkede Abraham Lincoln ve George Washington’dan sonra en çok anılan üçüncü tarihi figür olarak öne çıkıyor.
ABD’de 6000’den fazla şehir, kamusal kurum veya yerin Kolomb’un ismini taşıdığı tahmin ediliyor.
Washington Post’un araştırması, 2018 yılından beri ülke çapında 40 Kolomb heykelinin kaldırıldığını ancak halen 130 heykelin bulunduğunu ortaya koyuyor.
"Diğer Kölelik: Amerika'da yerlilerin Köleleştirilmesi" kitabınında Kolomb'un Karayipler'in en büyük altın madenlerine sahip olan Hispanyola adasında kurduğu yerli kölelerin emeğine dayalı şirketi anlatan tarihçi Andrés Reséndez, Kolomb’un sistemine dayalı olarak Amerika'da 1492’den 19’uncu yüzyıla kadar 2,5 ila 5 milyon yerlinin köleleştirildiğini tahmin ediyor.
Biden, Yerli Halklar Günü’nü ilk kez ilan etti
ABD Başkanı Joe Biden, Kolomb’un Amerika’ya çıkarak Avrupa’dan göçleri başlatmasının yıl dönümünü geçen hafta imzaladığı başkanlık kararnamesiyle ilk kez Yerli Halklar Günü ilan etmişti.
Yerli Halklar Günü ilanında federal politikaların nesillerdir sistematik biçimde yerlileri asimile etmek, sürmek ve yerli kültürünü yok etmek için çalıştığının belirten Biden, yerlilerin direncini, gücünü ve Amerikan toplumunun her alanında yaptıkları olumlu katkıları tanıdıklarını söylemişti.
Biden, Kolomb Günü bildirisinde ise şu ifadeleri kullanmıştı:
"Bugün aynı zamanda Avrupalı göçmenlerin yerli uluslara ve halklara yaşattığı zulmün acı tarihini de kabul ediyoruz. Geçmişimizin bu utanç verici dönemini unutmaya çalışmamak, dürüstçe yüzleşmek, açığa çıkartmak ve irdelemek, ülke olarak büyüklüğümüzün ölçüsüdür.”
Biden’ın kararnamesi, ABD’de Kolomb Günü’nün Yerli Halklar Günü'ne dönüşmesi yönünde bugüne kadar atılan en önemli adım olarak yorumlanmıştı.
15ºC
Ankara
