Çocuğu okula gitmek istemeyen anne babalara öneriler

Çocukların okula gitmek istememelerinin altında birçok neden yatıyor olabilir. Erken yaş gruplarında ebeveynlerinden ayrılma korkusu ön plana çıkarken yaş ilerledikçe beklentileri karşılayamama korkusu nedenler arasında yer alıyor. Ancak çocuklardaki bu kaygı ve korkular mide bulantısı, ağrı, halsizlik ve yorgunluk benzeri fiziksel rahatsızlıklar olarak kendini gösterebiliyor. Peki bu ve benzeri durumlarda anne babalara neler öneriliyor? TRT Çocuk Uzman Yardımcısı Kübra Coruk ile konuştuk.

Çocuklar yaşlara göre hangi nedenlerle okula gitmede isteksiz olabiliyor?

Okul öncesi dönem olan 3-5 yaş arası ile 6-11 yaş arasındaki çocukların okula gitmek istememe nedenleri farklılık gösteriyor. Kübra Coruk okul öncesi dönemdeki kaygıları şöyle anlatıyor:

"Bu yaş grubundaki çocuklar arkadaşlarıyla yakın ilişkiler kurabilir, oyun ile sosyal bağlar geliştirebilir, bağımsız aktiviteler yapabilir ve duygularını düzenleyebilir duruma geliyorlar. Tüm bu durumlar yeni ve alışıldık olmayan bir süreci de beraberinde getiriyor. Yeni bir ortama girmek, aileden kısa süreli de olsa ayrılmak ve beraberinde ebeveynlerden uzak kalmak çocukların ayrılık kaygısı yaşamasına sebep olabilir. Bazı çocuklar yeni girdikleri ortamlara uyum sağlamakta zorlanabilirler, akranlarıyla zorluk yaşayabilirler ve bu zorlukları yönetmekte güçlük çekebilirler. Akademik anlamda okula başlamadan önce okulun eğlenceli bir yer olduğunu düşünürken okul becerilerini öğrenmeye başladıktan sonra okul artık sıkıcı ve yorucu bir yere dönüşebilir."

Kübra Coruk 6-11 yaş grubundaki çocukların okula gitmek istememelerinin altında ise birçok neden yatabileceğini anlatıyor. Bu nedenlerden birinin akran zorbalığı olabileceğinin altını çiziyor.

"Akranları tarafından dışlanması, alay edilmesi, şiddete maruz kalması, yapmak istemediği şeylere karşı zorlanması, tehdit edilmesi gibi durumlar yaşanabilir. Tüm bunlar zorbalık göstergesidir ve okul fobisiyle sonuçlanabilir.

Bazı çocuklar arkadaş edinme ve iletişim kurma konusunda endişe duyabilir, kendini korku içerisinde hissedebilirler. Derin bir utanç hissine kapılıp yargılandığını düşünmek yoğun endişe yaşanmasına sebebiyet verebilir. Bu tür sosyal kaygıları deneyimleyen çocuklarda da sıklıkla okula gitmek konusunda isteksizlik görülür. Aile içi yaşanan sorunlar, sağlık sorunları, akademik zorluklar, başarısızlıklar, öğrenme zorlukları çocukların okula gitmek istememe nedenlerinden birisi veya birkaçı olabilir."

Çocuklarda stresin belirtileri

Akran zorbalığı, aile içi sorunlar, başarısızlık korkusu, kaygı.. Peki yaşanan olumsuzluklar çocukların psikolojisini nasıl etkiliyor?

"Okulda yaşanan olumsuzluklar çocuklarda stres ve endişeye yol açabilir. Akademik ve sosyal baskı, ödev yükü, rekabet, zorbalık, sağlık durumları, kendini ifade etmekte güçlük, öğretmen tutumları gibi nedenler çocuklarda strese yol açıp daha kaygılı ve yalnız hissetmesine neden olabilir. Çocuğun okulda olumsuz deneyimler yaşaması ve olumsuz duygularını anlamlandıramaması, sınırlarını tanımaması, kendini ifade ettiğinde rahatça anlayabilecek ve yargılamayacak ebeveyn eksikliği, okul değişiklikleri, taşınmalar, yaşanan ailevi sorunlar gibi nedenler strese yol açabilir."

Kübra Coruk stresin çocuklarda hangi belirtilerle kendini gösterdiğini şöyle anlatıyor:

"Uyku düzenini bozabilir, sık sık uykudan uyanabilirler veya daha fazla uyumayı talep edebilirler. Baş ağrısı, karın ağrısı, mide bulantısı, kusma gibi fiziksel semptomlara neden olabilir. Kaygı düzeylerindeki artış endişe duydukları durumlarla ilgili düşüncelerinin üstesinden gelmelerini zorlaştırabilir. Odaklanmakta zorlanmalarına ve dikkat eksikliği yaşamalarına neden olabilir. Aynı zamanda huysuzluk ve öfkeyle sonuçlanabilir.

Okula gitmede isteksizlik fobiye dönüşebilir. Peki aileler ne yapmalı?

Okul fobisi çocukların okula gitmekten aşırı derecede korkması ve okula gitmekten şiddetli bir şekilde kaçınması olarak kendini gösteriyor. Çocuklar okula olan isteksizliklerini bedensel yakınmalarla dile getirerek ebeveynlerini ikna etmeye çalışabiliyorlar. Peki böyle durumlar da ne yapmak gerekiyor? İşte TRT Çocuk Uzman Yardımcısı Kübra Coruk 'un ebeveynlere tavsiyeleri:

"Çocukla konuşarak onu gerçekten dinlemek ve anlamak; esas problemi çözmek konusunda işe yarayabilir. Çocuğun okula gitmek istememe nedenleri, duyguları ve endişeleri ebeveynler tarafından ilgiyle dinlenmelidir. Yargılanmadan dinlenilmek çocuğun kendini ifade etmesini kolaylaştıracaktır. Çocuğun kendisini güvende ve rahat hissedeceği ortamlar sağlanabilir. Ebeveynleriyle baş başa geçirilen kaliteli zaman çocuğun kendisini ifade etmesine imkan tanıdığı için konuşma becerilerinin gelişmesine ve özgüveninin artmasına katkı sağlayacaktır.

Okula gitmeyi keyifli hale getirecek bir plan oluşturulabilir. Günü belli adımlara bölerek her maddenin karşına bir kutucuk koyulur (Örneğin “Sabah kalktım” maddesi.) Çocuk her uyandığında o kutucuğun karşısına bir sembol çizer. Bu çocuğun daha önce alışık olmadığı bir rutine hazırlanmasını ve daha hızlı adapte olmasını kolaylaştırabilir. Çocuğun öğretmenleriyle konuşulabilir. Onlardan detaylı bilgi ve yönlendirme almak sorunu çözmeyi kolaylaştıracaktır. Profesyonel destek alınabilir. Okul fobisi belirtileri görüldüğünde bir psikolog desteğine başvurmak şarttır."