Antalya’da görülen buz kütlelerinin nedeni graupel mi?

Antalya’da pazartesi gecesinden bu yana etkili olan sağanak, sele neden oldu. 1 kişi hayatını kaybetti. Tarım alanları zarar gördü. Yüzlerce ev ve iş yerini su bastı. Hatta bazı ilçelerde eğitime ara verildi. Basına yansıyan görüntülerde dikkat çeken bir detay vardı: Yüzen buz kütleleri…

Peki o buz kütleleri neden oluştu? Bu, sık yaşanan bir meteorolojik olay mı? Özellikle nerelerde meydana gelebiliyor? Merak edilenleri İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Meteoroloji Mühendisi Dr. Güven Özdemir’le konuştuk.

Bulgur tanesi şeklinde

Antalya’da meydana gelen meteorolojik olayın “graupel” olduğunu ifade eden Dr. Özdemir, bunun ne anlama geldiğini şöyle açıklıyor:

“Graupel çok küçük buz tanelerinden oluşan çapı yaklaşık 2 ila 5 milimetre olan beyaz renkli bulgur tanesi şeklinde görülür. Kar tanesinin üzerine yapışan su damlacığının donması veya sadece su damlacığının donması ile meydana gelen buz parçacıkları, yeryüzeyine bulgur tanesi şeklindeki düşen buz topakları diyebiliriz.”

[Fotoğraf: AA]

Halk arasında “kuzu dişi” ya da “bulgur tanesi” olarak da adlandırılan bu durum sanılanın aksine, uygun şartlar bir araya geldiğinde sık görülen meteorolojik bir olay.

Graupel sırasında yıldırım ve şimşek görülebiliyor

Graupel oluşumunda atmosferin üst katmanlarındaki ani ve aşırı soğuma etkili bir faktör. Dr. Özdemir bu noktada şu ayrıntıları veriyor:

"Nimbostratüs adı verilen kül rengindeki bulutlar genelde yatay olarak genişleyen ve hareket eden bulutlardır. Bunun aksine CB bulutu dediğimiz kümülonembüs bulutları ise dikine hareket eden yani konvektif hareketlerle oluşan dik gelişmeli bulutlardır. Graupel bu bulut içerisinde oluşur. Yer yüzeyinden yükselen sıcak veya ılık hava kütlesi, yüksek seviyede bulunan soğuk hava kütlesi ile yer değiştirirken graupel oluşmasına neden oluyor. Tabii kümülonembüs bulutlarındaki elektriklenme nedeniyle yıldırım ve şimşekler de görülebilir.”

Genelde deniz ve göllere yakın yerlerde oluyor.

Graupel yağışının kıyılarda ve deniz kenarlarına yakın yerlerde görüldüğünü belirten Dr. Özdemir, bunun sebebini ise şöyle anlatıyor:

“Graupel aralık, ocak ve şubat aylarında sık görülen bir hadise. Kış mevsiminde deniz suyunun ılık olduğu yerlerde hava eğer çok soğuksa görülebiliyor."

Antalya’da buz kütlelerinin uzun süre erimeden yol boyunca su üstünde yüzdüğüne şahit olduk... Dr. Özdemir bunun hem suyun hem de hava kütlesinin sıcaklığına bağlı olarak meydana geldiğini söylüyor. Bir örnekle durumu açıklıyor:

“Buzdolabından çıkarılan bir buz da hemen erimez. Suyun içerisine attığınız zaman o da yüzer. Graupel yoğun bir şekilde etkili olduğunda kısa sürede olsa karaları, denizi bile beyaz görebilirsiniz.”