TRT’den 19 Mayıs’a özel belgesel: Puslu Yolculuk

Danışmanlığını Prof. Dr Tufan Gündüz’ün yaptığı, Prof. Dr. Mevlüt Çelebi, Prof. Dr. Seyfi Yıldırım, Prof. Dr. Sinever Esin Derinsu Dayı ve Dr. Öğretim Üyesi Zekeriya Türkmen’in de konuk olarak yer aldığı belgeselde, anlatımlarda tarihin önemli süreçlerinin yanı sıra az bilinen birçok anekdot da izleyiciyle paylaşılacak.

TRT tarafından 19 Mayıs’a özel olarak hazırlanan belgesel, dönemin işgal, Anadolu ve İstanbul’una ilişkin onlarca farklı kaynaktan görüntüyü titizlikle harmanlayarak yeni bir arşiv kaynağı teşkil edecek.

“Geldikleri gibi giderler!”

“Puslu Yolculuk” ismi ise Mustafa Kemal Paşa’nın 13 Kasım 1918’de Yıldırım Orduları Grup Kumandanlığı görevinden trenle İstanbul’a dönüşüne atfen seçildi. 13 Kasım günü, tarihin garip bir cilvesi olarak Mondros Mütarekesi’nin ardından, İstanbul’un fiilen işgal edildiği gündür. İtilaf Devletleri donanmasının İstanbul'a girdiği, askeri-mülki otoriteyi eline aldığı, işlerini yürütmek üzere İstanbul’da yüksek komiserler tayin ettikleri bir dönemin başlangıcıdır. Paşa, aynı gün İstanbul’un buğulu ve puslu ortamına girdiğinde meşhur o sözünü söyleyecektir. “Geldikleri gibi giderler!” Bu sözün içinde zaman yoktur, mekân yoktur, uzak bir gelecekten, bir hayalden söz etmek yoktur. Bir kararlılık vardır.

İstanbul işgal acılarını yaşarken, Mustafa Kemal Paşa ve çevresi de bundan sonraki 6 ay boyunca, seferberliğe hazırlanır gibi ufuktaki ölüm-kalım savaşına kararlılıkla hazırlanır. Sonunda Anadolu’ya çıkışın anahtarını bulur. Mustafa Kemal 9. Ordu Müfettişi olarak, geniş yetkilerle, Samsun’a gidecek, İtilaf Devletleri’nin işgaline meydan vermeyecek şekilde Karadeniz’deki karışıklığı teftiş ve rapor edecektir. Fakat ne acıdır ki kendi toprağında, bir paşanın evrağına “geçebilir” mührünü yine düşman İngiliz yüzbaşısı vuracaktır.

Gün 16 Mayıs’ı bulduğunda, 1927’ye kadar bir daha dönemeyeceği İstanbul’dan ayrılırken, Mustafa Kemal’in kafasında kurtuluş için bambaşka çıkış yolları vardır. Şimdi başka bir puslu yolculuk başlar. Bandırma Vapuru’nun kendisi küçük ama yükü ağırdır. Bu vapur, geleceği inşa etmenin ne kadar zor olduğunu bilen insanlarla yüklüdür. Ufuk henüz çok açık ve güneşli değildir ve vapur, içleri vatan endişesiyle dolu insanları taşımaktadır. Karadeniz’in hırçın dalgalarında, İngiliz gemilerinin takibinde, batırılma tehdidiyle, üç gece süren zorlu yolculuktan sonra Millî Mücadele’nin fitili Samsun’da ateşlenir.

Selanik’in Balkan Savaşları’nda direnilmeden kaybedilmiş olması Mustafa Kemal’in bağrındaki yara gibidir. O nesil, Anadolu’nun da aynı kaderi yaşamaması için bu engebeli yolda hayatlarını ortaya koyacaktır. İlk adımı 19 Mayıs 1919’da Samsun’da atılan, Ankara’da yepyeni bir başkentle son bulan, zorlu, sisli, puslu ama sonu aydınlık bir yolculuk olacaktır bundan sonrası.

“Puslu Yolculuk” belgeseli bu akşam saat 19.30’da TRT Belgesel, 22.00’de TRT Avaz, 22.30’da TRT Türk ve 23.55’te TRT 1’de.