Fetih Tablolarını Kim Yaptı?

Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'a girişini ve gemilerin karadan yürütülüşünü betimleyen ve yıllardır saray ressamı Fausto Zonaro'ya ait olduğu bilinen resimlerin ressam Hasan Rıza'ya ait olduğunun kesinleştiği belirtildi.

Ressam Hüsnü Tengüz'ün "Sanat Hayatım" adlı anılarının ortaya çıkması, fetih tablolarının gerçek sahibinin kim olduğu konusunu da böylece aydınlattı.

Çok ünlü bu iki tablonun, Balkan savaşlarında şehit olan ressam Hasan Rıza'ya ait olduğu belirtildi.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş'den yapılan açıklamada, sanat eleştirmeni Ömer Faruk Şerifoğlu'nun, geçtiğimiz aylarda uzun tartışmalara yol açan Zonaro ve Hasan Rıza'nın fetih konulu tabloları hakkındaki gerçekleri, ''1453 İstanbul Kültür ve Sanata Dergisi''nde kaleme aldığı kaydedildi.

Kültür A.Ş.'nin süreli yayınları arasında 12'nci sayısı çıkan derginin, konuyla ilgili netlik kazanamayan bilgilere, Hüsnü Tengüz'ün anılarıyla ışık tuttuğu ifade edildi.

Açıklamada, Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'a girişini ve gemilerin karadan yürütülmesini betimleyen ve saray ressamı Zonaro'ya ait olduğu düşünülen resimlerin, Balkan Savaşları'nda şehit olan ressam Hasan Rıza'ya ait olduğu iddiası, ressam Hüsnü Tengüz'ün ''Sanat Hayatım'' adlı anılarının ortaya çıkması ile kesinleştiği anlatıldı.

 Açıklamada ayrıca, sanat eleştirmeni Ömer Faruk Şerifoğlu'nun, ''1453 Kültür ve Sanat Dergisi'' için hazırladığı makalede, Esliha-i Atika (Eski Silahlar) Müzesi Komisyonu'nda Zonaro ile görev yapan ressam Hüsnü Tengüz'ün, orijinali Deniz Müzesi koleksiyonunda bulunan anılarında yazılanların bu iddiayı kesinleştirdiğini söylediği ifade edildi.

Tengüz'ün, anılarında, şunları kaydettiği aktarıldı:

''Bir gün Hoca Ali Rıza ve Ahmet Ziya ile Zonaro'nun Beşiktaş'ta Akaretler'de oturduğu daireye gittik. Biz içeriye girdiğimiz zaman Fatih'in Dolmabahçe'den gemileri karaya çekişinin tablosunu yapıyordu. Bu tablonun orijinali rahmetli Hasan Rıza Bey'indir. Zonaro yağlı boya ile yapmakta olduğu tabloda Fatih'in bindiği atın resmiyle meşguldü. Bu tablo gibi aslı, Askeri Müze'de bulunan Fatih'in Büyük Topları, Edirne'den İstanbul'a Nakli adlı tablosu da Hasan Rıza'nındır ve Zonaro tarafından kopya edilmiştir.''

Ömer Faruk Şerifoğlu'nun, makalesinde, Zonaro'nun da hatıratında bu tabloları yaparken Deniz Müzesi'nden aldığı tablolardan yararlandığını söylediği belirtildi.

Makalede şu ifadelere yer verildi:

''90'lardan beri bu tabloların aslında Hasan Rıza'ya ait olduğu, Zonaro'nun onun eserlerini kopya ettiği iddiası vardı, ama elde bunu ispatlayacak belge yoktu. Tengüz'ün hatıratında yazılanlar, Zonaro'nun, Hasan Rıza'dan tabloları kopya ettiğini doğruluyor. Artık olayın bir şahidi var.''

İtalya Eğitimli Ressam Hasan Rıza Bey       

Şehit Ressam Hasan Rıza Bey'in, 12 yılını İtalya'da sanat eğitimiyle geçirmiş önemli bir ressam, gerçek bir vatanperver olduğu belirtilen açıklamada, Hasan Rıza Bey'in daha sonra Edirne Sanayi Mektebi Müdürlüğü görevini üstlendiği hatırlatıldı.

Balkan Savaşı'nın sonlarında Edirne'nin bombalandığı günlerde Edirne Hastanesinin müdürlüğünü de üstlenen Hasan Rıza Bey'in, şehrin işgalinden bir gün önce, bombardıman altındaki kentten resimlerini kurtarmak üzere atölyesine doğru giderken yolda şehit edildiği bildirildi.

Açıklamada, Hasan Rıza Bey'in atölyesindeki resimlerin çoğunun parçalandığı, bazılarına el konularak götürüldüğü, geriye kalan küçük bir bölümün ise halen Edirne Belediyesinde bulunduğu belirtildi.

Öğrencilerinden Sami Yetik ve Mehmet Ali Laga'nın esir alınmalarına rağmen hocalarının eserlerine sahip çıkmaya çalıştıkları da açıklamada yer aldı.

Mehmet Ali Laga'nın, Edirne Müşiriyet Dairesinde asılı duran ''Fatih'in Edirne'den Toplarla İstanbul'a Hareketi'' tablosunu düşman eline geçmesin diye kasnağından çıkarıp, esareti süresince vücuduna sararak sakladığı da açıklamada anlatıldı.

Açıklamada, bu tablonun halen Sabancı Müzesi koleksiyonunda yer aldığı belirtildi.

İstanbul Askeri Müze, Deniz Müzesi, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'ndeki diğer eserlerinin, Hasan Rıza Bey'in sanat gücünü çok net olarak ortaya koyduğu ifade edildi.

Fausto Zonaro Fetih Konulu 4 Tablo Çalıştı

Açıklamada, Fausto Zonaro'nun anılarında, söz konusu tabloların yapılmasının istenmesinden tamamlanmasına kadarki bütün süreci içtenlikle anlattığı da ifade edildi.

Açıklamada ayrıca, Zonaro'nun, ''Fatih'in Topkapı'dan İstanbul'a Girişi'' adlı meşhur tabloda Fatih Sultan Mehmet'in solunda yer alan yeniçeri askerini, Hasan Rıza gibi kendi portresini koyarak resmettiği belirtildi.

Zonaro'nun, Fatih Sultan Mehmet'in ordusuyla Edirne'den İstanbul'a yürüyüşü (1903), Fatih Sultan Mehmet'in Topkapı'dan İstanbul'a girişi (1903), İstanbul'un Kuşatılması Sırasında Fatih Sultan Mehmet'in gemilerin karadan yürütülmesine nezareti (1908), Fatih Sultan Mehmet ordularını yönlendirirken (1908), olmak üzere fetih konulu 4 tablo çalışmasının bulunduğu açıklamada yer aldı.