Bu bacalar hayat kurtarıyor

Muğla'da 19. yüzyıldan bu yana kullanılan baca sistemi, sobadan sızan karbonmonoksit gazından zehirlenme vakalarının önüne geçiyor.

Özel yapısı sayesinde yüzyıllardır ev sahiplerini karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı koruyan Muğla bacası, aynı zamanda kentin sembolü durumunda. 19. yüzyılda Rum ustaların tasarlandığı bilinen, üzeri kapalı, geniş ağızlı bacalar, yörenin geleneksel çatı örtüsü malzemesi, oluklu kiremitle yapılıyor. Muğla bacası, özellikle yağmurda sert esen rüzgarı kesecek biçimde, dikdörtgen olarak yapılıyor ve dört tarafı açık olduğu için baca tıkanmalarını ve tütmesini engelliyor.

Menteşe Belediye Başkanı Bahattin Gümüş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kentin simgesi haline gelen Muğla bacasının, sit alanındaki yeni yapılara şart koşulduğunu söyledi.

Muğla'nın ülkenin en çok yağış alan illerinden olduğuna değinen Gümüş, halk arasında "Deli Memet" olarak adlandırılan poyrazla karışan yağmurun her yönden yağması nedeniyle, halkın ihtiyacına göre bir baca şekillendirmesinde etken olduğunu söyledi.

Gümüş, 28 yağlı kiremitle kısa sürede inşa edilebilen bacaların onarımının da kolay olduğunu belirtti.

- "Yeni yapılara Muğla bacası şartı"

Menteşe Belediyesinin logosunda da Muğla bacasının kullanıldığına işaret eden Gümüş, "Kentimiz geçmişte Rumlar ile Türklerin birlikte yaşadığı bir bölgeydi. Rum evlerinin de en büyük özelliği, zamanında Rum ustalar tarafından yapılan Muğla bacasıdır" dedi.

Muğla bacasının kent estetiğiyle uyum içinde olduğuna değinen Gümüş, "Bacamızın 4 tarafı açık ve en önemli özelliklerinden bir tanesi de 28 kiremitten oluşması. 1800'lü yıllardan bu yana Muğla evlerinde baca gazı zehirlenmesinden kimsenin öldüğü duyulmamıştır, böyle bir vaka yaşanmamıştır" diye konuştu.

Gümüş, kış aylarında Türkiye'nin değişik kentlerinde baca gazı zehirlenmesi yüzünden ölüm vakaları yaşandığını, Muğla bacasının ülke genelinde uygulanması halinde, zehirlenme vakalarının önüne geçilebileceğini kaydetti.

Bahattin Gümüş, kentte yeni yapılan inşaatlarda Muğla bacasının yapılması şartını koştuklarını sözlerine ekledi.

"Türkiye'de başka örneği yok"

Yüksek mimar Ertuğrul Aladağ ise Muğla bacasının Rum ustaların getirdiği bir kültür olduğunu ifade etti.

Başka bir yerde bu bacaların bir benzerinin olmadığını anlatan Aladağ, "Muğla'daki geleneksel bacalar, genellikle haç tonoz dediğimiz bir tiptedir. Muğla bacası manastır tonozu şeklinde olsa da alaturka kiremitten, yani oluklu kiremitten yapılır. Bu yüzden apayrı bir görünüm vermiştir" diye konuştu.

Muğla'daki geleneksel bacaların Türkiye'de başka örneği olmadığını vurgulayan Aladağ, şunları söyledi:

"Muğla bacası 4 tarafından açık olması nedeniyle her türlü ters rüzgarlara karşı, aşağıda yanmakta olan ocağın dumanını rahatlıkla dışarı çıkarır. Her yönden gelen rüzgarı çok iyi şekilde alabildiği için bacanın tütmesine engel olan bir formu var. Aynı zamanda çok rüzgarlı veya çok yağmurlu havada, içeriye yağmur suyunu almama özelliğine sahip. Bu baca tipi, Muğla'da olduğu gibi kiremitlerle yapıldığı zaman, yağmurdan iyice korunaklı hale geliyor. Baca tütmesinin çok yaşandığı yerlerde Muğla bacasının denenmesinde kesinlikle fayda olabileceğini düşünüyorum."

Aladağ, kayıtlarda Muğla'da bugüne kadar baca kaynaklı zehirlenme vakasına rastlanmadığını bildirdi.

Muğla bacasının kentin simgesi olduğuna dikkati çeken Aladağ, "Muğla bacası, Valilik başta olmak üzere, belediye, oda, meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarının da simgesini oluşturuyor" dedi.